پرسش:
در مورد حوض کوثر، توضیح بدهید.
پاسخ:
«حوض» به معنای محل تجمع آب است؛ و اصطلاح «حوض الرسول» بدین دلیل است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در قیامت، امتش را از آن حوض، سیراب می کند.(1)
«کوثر» به معنای خیر کثیر و بسیار است که برای آن مصادیق متعددی بیان شده است؛ از جمله: نهرى در بهشت؛ حوض مخصوص پیامبر (صلی الله علیه و آله) در بهشت یا محشر؛ نبوت؛ کثرت یاران و پیروان؛ کثرت ذریه و نسل؛ شفاعت؛ و... .(2)
«حوض کوثر» یکی از جایگاه های قیامت است که طبق حدیث ثقلین، قرآن و عترت، در روز قیامت در کنار این حوض، بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) وارد می شوند:
«إِنِّي قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمْ أَمْرَيْنِ لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِي مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا ـ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي ـ فَإِنَّ اللَّطِيفَ الْخَبِيرَ قَدْ عَهِدَ إِلَيَّ أَنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَ الْحَوْضَ»
به درستی که من در بین شما دو چیز را [به ودیعه] گذاردم، اگر به آن دو تمسک کنید، بعد از من گمراه نمی شوید؛ کتاب خدا و عترتم اهل بیتم؛ به درستی که خداوند لطیف و خبیر، به من وعده داده که آن دو از هم جدا نمی شوند تا زمانی که در کنار حوض بر من وارد شوند.(3)
برتری پیامبر(صلی الله علیه و اله) بر سایر پیامبران
حوض کوثر، لطف و تفضل خاص الهی است بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نسب به سایر انبیای الهی:
«أَنَّ الْحَوْضَ أَكْرَمَنِي اللَّهُ بِهِ وَ فَضَّلَنِي عَلَى مَنْ كَانَ قَبْلِي مِنَ الْأَنْبِيَاءِ»
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) فرمودند :خداوند با دادن حوض به من، مرا گرامى داشت و بر پيامبران پيش از خودم برتريم داد.(4)
توصیف حوض کوثر در روایات
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْعَبَّاسِ، قَالَ: لَمَّا أُنْزِلَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) «إِنَّا أَعْطَيْناكَ الْكَوْثَرَ»، قَالَ لَهُ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ (عَلَيْهِ السَّلَامُ): مَا هُوَ الْكَوْثَرُ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: نَهَرٌ أَكْرَمَنِيَ اللَّهُ بِهِ.
قَالَ عَلِيٌّ (عَلَيْهِ السَّلَامُ): إِنَّ هَذَا النَّهَرَ شَرِيفٌ، فَانْعَتْهُ لَنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: نَعَمْ يَا عَلِيُّ، الْكَوْثَرُ نَهَرٌ يَجْرِي تَحْتَ عَرْشِ اللَّهِ تَعَالَى، مَاؤُهُ أَشَدُّ بَيَاضاً مِنَ اللَّبَنِ وَ أَحْلَى مِنَ الْعَسَلِ وَ أَلْيَنُ مِنَ الزُّبْدِ، حَصَاهُ الزَّبَرْجَدُ وَ الْيَاقُوتُ وَ الْمَرْجَانُ، حَشِيشُهُ الزَّعْفَرَانُ، تُرَابُهُ الْمِسْكُ الْأَذْفَرُ، قَوَاعِدُهُ تَحْتَ عَرْشِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
ثُمَّ ضَرَبَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) يَدَهُ عَلَى جَنْبِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (عَلَيْهِ السَّلَامُ) وَ قَالَ: يَا عَلِيُّ، إِنَّ هَذَا النَّهَرَ لِي، وَ لَكَ، وَ لِمُحِبِّيكَ مِنْ بَعْدِي.
«عبد اللَّه بن عباس» می گويد: چون سوره «إِنَّا أَعْطَيْناكَ الْكَوْثَرَ» نازل شد، على بن ابى طالب (عليه السلام) عرض كرد: اى رسول خدا كوثر چيست؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: نهرى است، كه خداوند به من كرامت نموده است.
على (عليه السلام) عرض كرد: اين نهر گرانقدری است، پس اى رسول خدا آن را براى ما توصيف كن.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: آرى اى على، كوثر نهرى است كه از زير عرش خدای عزّوجلّ جارى است، آبش از شير سفيدتر و از عسل شيرين تر و از كره نرمتر است، سنگريزه هايش زبرجد و ياقوت و مرجان، گياهش زعفران، خاكش مشک خوشبو و پايه هايش به زير عرش خدای عزّ و جلّ استوار است.
پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دست به پهلوى امير المؤمنين (عليه السلام) زدند و فرمودند: یا على، اين نهر از آن من و تو و دوستان تو پس از من خواهد بود.(5)
روایتی دیگر:
فِي حَدِيثِ النَّبِيِّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) مَعَ الْيَهُودِ، قَالَتِ الْيَهُودُ: نُوحٌ خَيْرٌ مِنْكَ، قَالَ النَّبِيُّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ): وَ لِمَ ذَلِكَ؟ قَالُوا: لِأَنَّهُ رَكِبَ عَلَى السَّفِينَةِ فَجَرَتْ عَلَى الْجُودِيِّ. قَالَ النَّبِيُّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ): لَقَدْ أُعْطِيتُ أَنَا أَفْضَلَ مِنْ ذَلِكَ. قَالُوا: وَ مَا ذَاكَ؟ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْطَانِي نَهَراً فِي الْجَنَّةِ مَجْرَاهُ مِنْ تَحْتِ الْعَرْشِ وَ عَلَيْهِ أَلْفُ أَلْفِ قَصْرٍ، لَبِنَةٌ مِنْ ذَهَبٍ، وَ لَبِنَةٌ مِنْ فِضَّةٍ، حَشِيشُهَا الزَّعْفَرَانُ، وَ رَضْرَاضُهَا الدُّرُّ وَ الْيَاقُوتُ، وَ أَرْضُهَا الْمِسْكُ الْأَبْيَضُ، فَذَلِكَ خَيْرٌ لِي وَ لِأُمَّتِي، وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ تَعَالَى: «إِنَّا أَعْطَيْناكَ الْكَوْثَرَ». قَالُوا: صَدَقْتَ يَا مُحَمَّدُ، هُوَ مَكْتُوبٌ فِي التَّوْرَاةِ، وَ هَذَا خَيْرٌ مِنْ ذَلِكَ.
در گفتگویی که بین پیامبر (صلی الله علیه و آله) و بین چندین یهودی واقع شد، چنین نقل شده است:
یهودیان به پیامبر گفتند: نوح (علیه السلام) برتر از تو بوده است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: از چه روی این سخن را می گویید؟
گفتند: چون او بر کشتی سوار شد و کشتی او بر کوه جُودی گذشت.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: چیزی برتر از آن به من عطا شده است.
گفتند: آن چیست؟ حضرت فرمودند: خداوند عزّوجلّ نهری در بهشت به من عطا فرموده که از زیر عرش می گذرد و هزارهزار قصر بر آن است که یک آجر آن زرّین است و آجری دیگر سیمین و گیاهش زعفران است و سنگریزه اش درّ و یاقوت است و زمینش از مشک سفید است و آن فضلی برای من و برای امّت من است و این کلام خداوند متعال است که فرمود: «إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ»
یهودیان گفتند: راست گفتی ای محمّد! این در تورات نوشته شده و این فضیلت، از آن برتر است. (6)
پی نوشت ها:
1. زبيدى، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق/مصحح: شيرى، ناشر: دار الفكر ـ بيروت، 1414 ه.ق، چاپ اول، ج 10، ص 43.
2. قرشی، قاموس قرآن، انتشارات: دار الکتب الاسلامیه ـ تهران، ج 6، ص 93.
3. کلینی، الكافي، محقق/مصحح: غفاری و آخوندی، انتشارات دارالکتب اسلامیه ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم، ج 2، ص 415.
4. طوسى، الأمالي، محقق/مصحح: مؤسسة البعثة، ناشر: دار الثقافة ـ قم، 1414 ق، چاپ اول، ص 228.
5. بحرانی، تفسیر البرهان فی تفسیر القرآن، موسسة البعثة، قسم الدراسات الاسلامیه ـ قم، ج 5، ص 772؛ حویزی، تفسير نور الثقلين، مصحح: رسولی، ناشر: اسماعیلیان ـ قم، ج 5، ص 682.
6. البرهان في تفسير القرآن، پیشین، ج 5، ص 775؛ تفسير نور الثقلين، پیشین، ج 5، ص 682.
http://askdin.com/comment/1035258#comment-1035258