پرسش:
علت اهمیت غسل جنابت چیست؟ آیا شیر دادن به نوزاد در حال جنابت، تاثیر اخلاقی بدی روی کودک دارد؟
پاسخ:
غسل عملی است عبادی و فقط یک نظافت بدنی نیست، بنا بر این ویژگی‌های عبادی (مانند نیت و انجام عمل برای رضای خدا) باید در آن رعایت شود و اثر آن بیش از هر چیز تطهیر روح و تقرب الهی است. نظافت ظاهری بدن، یکی از فروعات و امور جانبی آن می باشد.
بیان قرآنی:
قرآن کریم، بجای آنکه از عبارتی چون غسل جنابت یا مانند آن استفاده کند، از آن با عنوان " فَاطَّهَّرُوا " یاد می کند و آن را طهارت و پاکی می نامد. همچنین علت اصلی غسل، وضو و تیمم را، زمینه سازی برای تطهیر روح به دست خدا و تمام کردن نعمت بر انسان معرفی می کند: «وَ إِنْ كُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا ... ما يُريدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَ لكِنْ يُريدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَ لِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»، ... و اگر جنب بودید، تطهیر کنید ... خدا نمی خواهد که حرج و سختی بر شما قرار دهد اما می خواهد که شما را پاک و تطهیر کند و نیز نعمت خود را بر شما تمام نماید، به این امید که شاکر باشید.(1)
بیان روایی:
راوی از امام رضا (علیه السلام) می‌پرسد: علّت غسل جنابت چیست، [با این که انسان با حلال نزدیکى کرده و حلال نیز موجب ناپاکى نیست؟] حضرت در جواب فرمود: علّت غسل جناب نظافت و تطهیر نفس است از آنچه از آزار و فشار و ناخوشایندی بر آن وارد شده است. علت تطهیر بقیه جسد بخاطر این است که جنابت از تمام جسد خارج مىشود؛ از این رو بر شخص واجب است تمام بدن را تطهیر کند. و علّت تخفیف حکم در ادرار و مدفوع این است که این دو مورد بسیار بیشتر از جنابت اتفاق میافتد؛ لذا شارع مقدس به دلیل کثرت و مشقّت و نیز بخاطر اینکه بدون اراده و شهوت انسان خارج می شود [انسان با اراده خود و برای لذت بردن، دست به این کار نمی زند، بلکه فرآیند طبیعی بدن است]، به وضو راضى شده، ولى جنابت تنها از راه لذتخواهی و وادار کردن خود و بدن به آن ممکن می شود.(2)
خارج شدن منی از انسان یک عمل موضعی نیست (مانند بول و سایر زواید) و اثر آن در تمام بدن آشکار می‌‌شود و تمام بدن دچار حالت سستی خاصی می شود که نشانه تأثیر آن بر تمام اجزای بدن است.
شیر دادن در حال جنابت:
شیر دادن در حال جنابت، حرام نیست، اما همان طور که مستحب است انسان در هر حال وضو و طهارت داشته باشد و غسل یا وضو در طهارت روح مادر موثر است، طبعا در طهارت روح کودک -که وابستگی تام و تمام به مادر دارد-، تاثیر خواهد داشت، همان گونه که وضو گرفتن برای شیر دادن، از آداب پسندیده است و تاثیر زیادی در تربیت و نورانیت کودک دارد.
اکل و شرب و برخی امور در حال جنابت کراهت دارد، اما به صراحت، درباره تاثیر آن در شیر دادن به کودک چیزی گفته نشده است. در هر حال، بهتر است مکلف غسل جنابت را به تاخیر نیندازد.
پی نوشت ها:
1. سوره مائذه/ 6.
2. «عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ أَنَّ عَلِيَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع كَتَبَ إِلَيْهِ فِي جَوَابِ مَسَائِلِهِ عِلَّةُ غُسْلِ الْجَنَابَةِ النَّظَافَةُ وَ تَطْهِيرُ الْإِنْسَانِ نَفْسَهُ مِمَّا أَصَابَ مِنْ أَذَاهُ وَ تَطْهِيرُ سَائِرِ جَسَدِهِ لِأَنَّ الْجَنَابَةَ خَارِجَةٌ مِنْ كُلِّ جَسَدِهِ فَلِذَلِكَ وَجَبَ عَلَيْهِ تَطْهِيرُ جَسَدِهِ كُلِّهِ وَ عِلَّةُ التَّخْفِيفِ فِي الْبَوْلِ وَ الْغَائِطِ لِأَنَّهُ أَكْثَرُ وَ أَدْوَمُ مِنَ الْجَنَابَةِ فَرُضِيَ فِيهِ بِالْوُضُوءِ لِكَثْرَتِهِ وَ مَشَقَّتِهِ وَ مَجِيئِهِ بِغَيْرِ إِرَادَةٍ مِنْهُمْ وَ لَا شَهْوَةٍ وَ الْجَنَابَةُ لَا تَكُونُ إِلَّا بِاسْتِلْذَاذٍ مِنْهُمْ وَ الْإِكْرَاهِ لِأَنْفُسِهِم ... .»، شیخ صدوق، محمد بن على، عيون أخبار الرضا عليه السلام، 2 جلد، نشر جهان - تهران، چاپ: اول، 1378ق. ج 2، ص 88، ح 1؛ عنه علامه مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، 111جلد، دار إحياء التراث العربي - بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق. ج 6، ص 95.