پرسش:
در سوره بقره آیه 191 گفته شده که باید بت پرستان را کشت. آیا کشتن آن ها شرایط خاصی دارد؟ مثلا اگر با ما وارد جنگ شدند باید بکشیم یا هر بت پرستی را باید در هر شرایطی کشت؟
پاسخ:
«وَ قاتِلُوا في سَبيلِ اللَّهِ الَّذينَ يُقاتِلُونَكُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدينَ»؛ و در راه خدا، با كسانى كه با شما مى جنگند، نبرد كنيد! و از حدّ تجاوز نكنيد، كه خدا تعدّى كنندگان را دوست نمى دارد.(1)
«وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَ لا تُقاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ حَتَّى يُقاتِلُوكُمْ فيهِ فَإِنْ قاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذلِكَ جَزاءُ الْكافِرينَ»؛ و آن ها را [بت پرستانى كه از هيچ گونه جنايتى ابا ندارند] هر كجا يافتيد، به قتل برسانيد! و از آن جا كه شما را بيرون ساختند [مكه]، آن ها را بيرون كنيد! و فتنه (و بت پرستى) از كشتار هم بدتر است! و با آن ها، در نزد مسجد الحرام (در منطقه حرم)، جنگ نكنيد! مگر اين كه در آن جا با شما بجنگند. پس اگر (در آن جا) با شما پيكار كردند، آن ها را به قتل برسانيد! چنين است جزاى كافران.(2)
خیر؛ این گونه نیست که هر بت پرستی را که دیدیم؛ بکشیم. به آیه 190 دقت فرمایید؛ قرآن کریم در این آیه، قید زده: «وَ قاتِلُوا في سَبيلِ اللَّهِ الَّذينَ يُقاتِلُونَكُم»؛ و در راه خدا، با كسانى كه با شما مى جنگند، نبرد كنيد. (3)
بیان تفسیری
جهاد اسلامى نه به خاطر فرمانروايى در زمين و كشورگشايى، و نه به منظور به چنگ آوردن غنائم و نه تهيه بازارهاى فروش يا تملک منابع حياتى كشورهاى ديگر، يا برترى بخشيدن نژادى بر نژاد ديگر است.
هدف يكى از سه چيز است: خاموش كردن آتش فتنه ها و آشوب ها كه سلب آزادى و امنيت از مردم مى كند و هم چنين محو آثار شرک و بت پرستى، و نيز مقابله با متجاوزان و ظالمان و دفاع در برابر آنان است.(4)
نکته:
کافر چند قسم دارد: حربی، ذمی، معاهد
ما فقط با کافر حربی می توانیم وارد جنگ شویم؛ کافر حربی کسی است که کمر به نابودی مسلمانان بسته و به قصد جنگ و کشتن، اقدام عملی کرده است. لذا نمی توان از این آیات، قانونی کلی بر جنگ با دیگران در هر زمان را برداشت نمود.
از اینرو با کسی که قصد دشمنی و جنگ ندارد و اقدام بر علیه مسلمانان نکرده و در حال مبارزه و دشمنی نیست، جنگی نیست. به همین خاطر، اسلام با کافران دیگر مانند کافر ذمی و کافر معاهد، هیچ مشکلی ندارد و تعرض به آن ها جایز نیست.
سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین (علیهم السلام) نیز همین را نشان می دهد.
مبارزه با شرک و بت پرستی
شرک و بت پرستى، نه دين است و نه آيين و نه محترم شمرده مى شود، بلكه يک نوع خرافه و انحراف است كه بايد به هر قيمت كه ممكن شود آن را ريشهكن ساخت. به همين دليل اسلام دستور مى دهد كه بت پرستى به هر قيمتى كه شده است حتى به قيمت جنگ، از جامعه بشريت ريشه كن گردد. بت خانه ها و آثار شوم بت پرستى اگر از طرق مسالمت آميز ممكن نشد با زور ويران و منهدم گردند.(5)
نکته مهم:
از آن جا که بت پرستی و شرک با آیین توحید و یکتاپرستی، هیچ گونه سازگاری ندارد نمی تواند در جامعه اسلامی، مطرح و یا رواج داشته باشد؛ خصوصا در جامعه ای مانند صدر اسلام در شبه جزیره عربستان، که جامعه نوپای اسلامی است و با سابقه و تجربه بت پرستی ای که داشته می تواند تهدید و خطری جدی برای جامعه اسلامی باشد. لذا خداوند متعال دستور می دهد تا با بت پرستی مبارزه و سفره آن برچیده شود.
اما در جایی که مثلا به یک بت پرست برخورد می کنیم، دیگر رواج بت پرستی و تهدید برای جامعه اسلامی مطرح نیست، لذا دیگر نمی توان به آن شخص، تعرضی داشت و یا او را کشت. اسلام چنین اجازه ای نمی دهد: «وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدينَ»؛ و از حدّ تجاوز نكنيد، كه خدا تعدّى كنندگان را دوست نمى دارد.(6)
سؤال و جواب:
آیا اسلام اجازه می دهد مسلمانان به یک جامعه بت پرست حمله کرده تا بت پرستی را ریشه کن کنند؟ در جواب باید گفت: خیر؛ چنین نیست. در جامعه اسلامی است که بت پرستی نمی تواند مطرح باشد؛ لذا ارتباطی با سایر جوامع ندارد. عرض بنده هم در ارتباط با جامعه اسلامی است، نه کشورها یا جوامع خارج از جامعه اسلامی. از طرفی اگر معاهده و عهد و پیمانی بین جوامع ـ از جمله جامعه کفار ـ برقرار است، آن ها جزء کافران معاهد محسوب می شوند و تا موقعی که بر عهد و پیمان خود باشند، مسلمانان نیز بر عهد خود باقی هستند.
ممکن است پرسیده شود اگر یک گروه کوچک بت پرست در جامعه اسلامی باشند، علی القاعده، نسل و فرزندان آن ها نیز چنین اعتقادی را دنبال می کنند؛ آیا این دلیل نمی شود تا بتوان آن ها را کشت؟ در جواب باید گفت: تا موقعی که تهدیدی برای جامعه اسلامی محسوب نمی شوند، با آن ها برخورد نمی شود. در صورتی هم که تهدید محسوب شوند، این در حیطه اختیارات حاکم اسلامی است که با آن ها چگونه رفتار و برخورد شود ولی این به معنای کشتار آن ها نیست بلکه می تواند به معنای ایجاد محدودیت برای آن ها و یا حق انتخاب برای آن ها بین ماندن و تبعیت از قوانین جامعه اسلامی و یا خارج شدن از جامعه اسلامی باشد.
لذا صرف وجود بت پرست، دلیلی بر جواز قتل او نیست.
پی نوشت ها:
1. بقره: 2/ 190.
2. بقره: 2/ 191.
3. بقره: 2/ 190.
4. مکارم شیرازی و همکاران، تفسير نمونه، انتشارات: دار الکتب الاسلامیه ـ تهران، ج 2، ص 25.
5. ر.ک: همان، ج 2، ص 29.
6. بقره: 2/ 190.