پرسش:
با توجه به اینکه ما تصور درستی از آخرت و بهشت نداریم، آیا وعده دادن به زنان بهشتی مُشوِّق صحیحی برای عمل صالح است؟
پاسخ:
اینکه ما درک درستی از بهشت نداریم و تنها توصیفاتی از آن شنیده ایم، حرف کاملا درستی است و اصولا تا انسان درک ملموسی از یک مطلب نداشته باشد، چاره ای جز به کار بردن کلمات برای نزدیک تر شدن به مفاهیم مورد نظر وجود ندارد؛ به همین دلیل عارفی که تجربه مکاشفه را دارد، قادر به انتقال این تجربه به دیگران نخواهد بود مگر اینکه شنونده نیز قبلا چنین مکاشفه ای را درک کرده باشد. از همین رو امیرالمومنین(علیه السلام) در مورد تفاوت دنیا و آخرت می فرماید: «كُلُّ شَيْءٍ مِنَ الدُّنْيَا سَمَاعُهُ أَعْظَمُ مِنْ عِيَانِهِ وَ كُلُّ شَيْءٍ مِنَ الْآخِرَةِ عِيَانُهُ أَعْظَمُ مِنْ سَمَاعِهِ فَلْيَكْفِكُمْ مِنَ الْعِيَانِ السَّمَاعُ وَ مِنَ الْغَيْبِ الْخَبَر؛ شنيدن هر چيزى از دنيا بزرگتر است از ديدنش، و ديدن هر چيزى از آخرت عظيمتر است از شنيدنش، پس بايد شنيدن و خبر گرفتن از غيب(به وسيله انبياء) شما را از ديدن كفايت كند.(1)
علی رغم عدم درک صحیح ما از لذات و یا رنج های اخروی که در بهشت و جهنم وجود دارد، با برخی توصیفات که از آن دنیا ارائه شده، می توان درکی کلی از آن به دست آورد. به عنوان مثال زیبایی همسر یکی از مهمترین شاخصه های انسان ها(چه مرد و چه زن) برای ازدواج است و این شاخصه در بهشت به حد اعلای خود می رسد و اگرچه ما آن فضا را ندیده ایم، اما برخی توصیفات می تواند محرک خوبی برای عمل باشد. هم صحبتی با انسانی فهمیده و دارای کمالات، ارضای شهوت و ... نیز از دیگر نیازهای انسان به ازدواج است که تفاوتی بین دنیا و آخرت وجود ندارد. البته برخی منافع ازدواج مانند توالد و تولید مثل منتفی است که این مطلب با وجود مشابهت های بالا، تاثیری در عدم درک ما از شرایط اخروی ندارد.
بنابراین اینطور نیست که ما هیچ نحوه درکی از آخرت نداشته باشیم و مثلا حتی آیات و روایاتی که ناظر است به «زیبایی همسران بهشتی»(2)، «جوان ماندن آنها»، «پاکی و پیراستگی ایشان»(3)، «بکارت و شیفتگی آنها به همسران خود» را نیز متوجه نشویم. پس اگر برتری غیر قابل تصور همین مشترکات مانند زیبایی و ... را مد نظر قرار دهیم، مسلما محرک خوبی برای عمل خواهند بود، هرچند در مقامی بالاتر، لذات بهشتی محرک عمل نیست بلکه تنها قرب و رضای حق ملاک خواهد بود که بالاترین لذات برای مومنان است.
اما اگر گفته شود، درک کلی ما از آخرت موجب جایز نبودن تعقل در نعمت های بهشتی خواهد شد و یا اقدام بعضی از سَلَفی ها در جهاد اعم از لباس زنانه با خود داشتن برای هدیه به حوری ها را توجیه می کند، باید گفت؛ نتایج گرفته شده درست به نظر نمی رسد، چراکه عقل انسان در جزئیات معاد راه ندارد و به تعبیر دیگر مواد تعقل که همان مشاهده و درک است، در اختیار او نیست. پس تعقل انسانی که مواد تعقل را ندارد، بی معناست نه اینکه جایز نباشد. ثانیا همانطور که عرض شد، ما درکی کلی از آن عالم داریم، به عنوان مثال اینکه آن عالم مادی نیست و انسان جسمِ مادیِ دنیوی خود را به آن عالم نمی برد، چه رسد به لوازم آن مانند لباس و ... پس می توان برخی کارها مانند هدیه مادی بردن به آن دنیا را با توجه به همان درک کلی نقد و نفی کرد.
پی نوشت ها:
1. شريف الرضى، محمد بن حسين، نهج البلاغة، هجرت - قم، چاپ: اول، 1414 ق، خطبه114، ص170.
2. رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) در این رابطه می فرماید: «وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ إِنَّ فَضْلَ الْمَخْدُومِ عَلَى الْخَادِمِ كَفَضْلِ الْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ عَلَى سَائِرِ الْكَوَاكِبِ؛ قسم به کسی که جان من در دست اوست! حوریان بهشتی خادم شما زنان دنیا می باشند و فضیلت و برتری شما نسبت به آنان، مانند ماه است در شب چهارده بر سایر ستارگان.»(مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، دار إحياء التراث العربي - بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق، ج8، ص102)
3. «لَهُمْ فيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فيها خالِدُونَ؛ براى آنان همسرانى پاك و پاكيزه است، و جاودانه در آن خواهند بود.»(بقره: 25).
http://askdin.com/comment/1032162#comment-1032162