نحوه ی درود فرستادن بر سایر انبیاء

پرسش:
نحوه درود فرستادن بر سایر انبیاء به چه صورت است و علت تفاوت چیست؟

 پاسخ:
طریقه و نحوه خاصی برای درود و صلوات فرستادن بر انبیای گذشته، ندیدم.

خداوند متعال در قرآن کریم، بر انبیای گذشته این گونه درود می فرستد:

«سَلامٌ‏ عَلى‏ نُوحٍ فِي الْعالَمينَ»(1)، «سَلامٌ‏ عَلى‏ إِبْراهيمَ»(2)، «سَلامٌ‏ عَلى‏ مُوسى‏ وَ هارُونَ»(3)، «سَلامٌ‏ عَلى‏ إِلْ‏ياسينَ»(4)، «وَ سَلامٌ‏ عَلَى الْمُرْسَلينَ»(5)

و در باره پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) چنین می فرماید:

«إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ‏ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليما»؛ خدا و فرشتگانش بر پيامبر درود مى ‏فرستد؛ اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد، بر او درود فرستيد و سلام گوييد و كاملًا تسليم (فرمان او) باشيد.(6)

روایت داریم وقتی آیه «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ‏ عَلَى النَّبِيِّ...» نازل شد، از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسیدیم، سلام بر تو را می دانیم اما صلوات بر تو چگونه است؟ پیامبر فرمودند بگویید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَ آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ وَ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَ آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ»(7)

روایتی دیگر:

«ذَكَرْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ (علیه السلام) بَعْضَ الْأَنْبِيَاءِ فَصَلَّيْتُ عَلَيْهِ فَقَالَ إِذَا ذُكِرَ أَحَدٌ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ فَابْدَأْ بِالصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ ثُمَّ عَلَيْهِ»؛ نزد امام صادق (علیه السلام) نام یکى از پیامبران را بردم و بر او صلوات فرستادم، آن ‌حضرت فرمود: هنگامی که نام پیامبرى برده شد، اول بر محمد (صلی الله علیه و آله) درود فرست و سپس بر آن پیامبر و  نیز دیگر پیامبران.(8)

خود امام صادق (علیه السلام) نیز پس از ذکر پیامبران اولواالعزم، چنین صلوات می فرستند:

«سَادَةُ النَّبِيِّينَ‏ وَ الْمُرْسَلِينَ‏ خَمْسَةٌ وَ هُمْ‏ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ‏ وَ عَلَيْهِمْ دَارَتِ الرَّحَى، نُوحٌ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ»؛ سرور پیامبران و فرستادگان، پنج نفرند و آنان رسولان اولواالعزم هستند و سنگ آسیا[ى نبوّت ]بر محور آنها مى‌چرخد: نوح، ابراهیم، موسى، عیسى و محمّد، درود و صلوات خدا بر او و خاندان او و بر همه پیامبران باد.(9)

روایتی دیگر:

«يَا قَوْمِ إِذَا ذَكَرْتُمُ‏ الْأَنْبِيَاءَ الْأَوَّلِينَ‏ فَصَلُّوا عَلَيْهِمْ، وَ إِذَا ذَكَرْتُمْ أَبِي إِبْرَاهِيمَ فَصَلُّوا عَلَيْهِ ثُمَّ صَلُّوا عَلَيَّ»؛ اى مردم! زمانى که پیامبران نخستین را یاد می ‌نمایید، بر آنان درود بفرستید، ولى هنگامى که پدرم ابراهیم را یاد می ‌نمایید، بعد از آن ‌که بر او درود فرستادید، آن ‌گاه بر من صلوات فرستید.(10)

بنابر این:
در خصوص کیفیت صلوات بر پیامبران گذشته، دستور و طریقه خاصی وارد نشده است؛ اما در باره رتبه و تقدم صلوات، می توان گفت وقتی نام پیامبر اسلام و سایر انبیاء می آید، صلوات بر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) مقدم بر سایرین توصیه شده است، به غیر از حضرت ابراهیم (علیه السلام).

نکته: در این زمینه الزام و وجوبی نیست تا تصور شود، تخلف از آن گناه یا مذموم است و عقاب دارد.

 

مطلب دیگر؛

صلوات فرستادن به صورت «اللَّهُمَّ صَلِ‏ عَلَى‏ ...» بر غیر پیامبر(صلی الله علیه و آله)، وجود دارد، لذا جایز است و اشکال ندارد.

قرآن کریم می فرماید:

«خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها وَ صَلِ‏ عَلَيْهِمْ»؛ از اموال آن ها صدقه‏ اى (بعنوان زكات) بگير، تا بوسيله آن، آنها را پاك سازى و پرورش دهى! و (به هنگام گرفتن زكات،) به آنها دعا كن‏.(11)

هم چنین در روایت داریم:

‏«أَنَّهُ لَمَّا أَتَى أَبُو أَوْفَى بِزَكَاتِهِ قَالَ النَّبِيُّ (صلی الله علیه و آله)‏ اللَّهُمَ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ آلِ‏ أَبِي‏ أَوْفَى»؛ زمانی که «ابو اوفی» زکات خود را پرداخت کرد، پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «اللَّهُمَّ صَلِ‏ عَلَى‏ آلِ‏ أَبِی‏ أَوْفَى»‏(12)

هم چنین داریم: «اللَّهُمَ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ الْعَبَّاسِ عَمِّ نَبِیِّک‏»(13)

در دعای ام داود در نیمه رجب نیز در روایات چنین وارد شده است:

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى جَبْرَئِيلَ ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مِيكَائِيلَ ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى إِسْرَافِيلَ ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى حَمَلَةِ الْعَرْشِ ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى أَبِينَا آدَمَ ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى أُمِّنَا حَوَّاءَ ...

اللَّهُمَ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ هَابِيلَ‏ وَ شِيثٍ‏ وَ إِدْرِيسَ وَ نُوحٍ وَ هُودٍ وَ صَالِحٍ وَ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ يُوسُفَ وَ الْأَسْبَاطِ وَ لُوطٍ وَ شُعَيْبٍ وَ أَيُّوبَ وَ مُوسَى وَ هَارُونَ وَ يُوشَعَ وَ مِيشَا وَ الْخَضِرِ وَ ذِي الْقَرْنَيْنِ وَ يُونُسَ وَ إِلْيَاسَ وَ الْيَسَعِ وَ ذِي الْكِفْلِ وَ طَالُوتَ وَ دَاوُدَ وَ سُلَيْمَانَ وَ زَكَرِيَّا وَ شَعْيَا وَ يَحْيَى وَ تُورَخَ وَ مَتَّى وَ أَرْمِيَا وَ حَيْقُوقَ وَ دَانِيَالَ وَ عُزَيْرٍ وَ عِيسَى وَ شَمْعُونَ وَ جِرْجِيسَ وَ الْحَوَارِيِّينَ وَ الْأَتْبَاعِ...

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ...

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْأَوْصِيَاءِ وَ السُّعَدَاءِ وَ الشُّهَدَاءِ وَ أَئِمَّةِ الْهُدَى

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْأَبْدَالِ وَ الْأَوْتَادِ وَ السُّيَّاحِ وَ الْعُبَّادِ وَ الْمُخْلَصِينَ وَ الزُّهَّادِ وَ أَهْلِ الْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ...»(14)

صلواتی دیگر:

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَوْصِيَاءِ الْمَرْضِيِّينَ وَ صَلِّ عَلَى جَمِيعِ أَنْبِيَائِكَ وَ رُسُلِكَ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِكَ وَ بَارِكْ عَلَيْهِمْ بِأَفْضَلِ بَرَكَاتِكَ وَ صَلِّ عَلَى أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ»(15)

نکته:

امروزه صلوات بر پیامبر و اهل بیت او (صلوات الله علیهم اجمعین) و به صورت «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ»، به نوعی نماد و شعاری برای مسلمانان شده و نباید صلوات های دیگر در کنار این صلوات قرار گیرند و شعار مسلمانان کم رنگ شود.


پی نوشت ها:
1. صافات: 37/ 79.
2. صافات: 37/ 109.
3. صافات: 37/ 120.
4. صافات: 37/ 130.
5. صافات: 37/ 181.
6. احزاب: 33/ 56.
7. طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات: ناصر خسرو ـ تهران، ج ‏8، ص 579.
8. ابن بابويه (صدوق)،الأمالي، ناشر: كتابچى‏ ـ تهران‏، 1376 ش‏، چاپ ششم‏، ص 380.
9. کلینی، الكافي، محقق/مصحح: غفاری و آخوندی، انتشارات دارالکتب اسلامیه ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم، ج ‏1، ص 175، ح 2.
10. طريحى، مجمع البحرين‏، محقق: حسينى اشكورى، ناشر: مرتضوى‏- تهران‏، 1375 ه. ش‏، چاپ سوم، ج ‏4، ص 356.
11. توبه: 9/ 103.
12. ابن أبي جمهور، عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية، محقق/مصحح: عراقى، ناشر: دار سيد الشهداء للنشر ـ قم‏، 1405 ق‏، چاپ اول‏، ج ‏2، ص 39 و 40.
13. حسن بن على(علیه السلام)، التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن بن علي العسكري (عليهم السلام)‏، ناشر: مدرسة الإمام المهدي(عليه السلام) ـ قم‏، 1409 ه.ق، چاپ اول، ص 21.
14. طوسی، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، ناشر: مؤسسة فقه الشيعة ـ بيروت‏، 1411ق، چاپ اول‏، ج ‏2، ص 808 و 809.
15. مجلسى، زاد المعاد- مفتاح الجنان‏، محقق/مصحح: اعلمى، ناشر: موسسة الأعلمي للمطبوعات‏ ـ بيروت‏، 1423 ق‏، چاپ اول‏، ص 327.

http://askdin.com/comment/1032597#comment-1032597