پرسش:
چه دعاها و اذکار یا اعمالی برای تقویت حافظه و عدم اشتباه در امور در منابع روایی آمده است؟
پاسخ:
در منابع روایی برخی امور برای تقویت حافظه بیان شده اند مانند روایات زیر که در کتاب حکمت نامه پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) و همچنین کتاب دانشنامه احادیث پزشکی گردآوری شده اند.
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله): سه چيز، فراموشى را از بين مىبرد و حافظه مىآورد: تلاوت قرآن، مسواك زدن و روزه. [1]
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله): اى على! سه چيز حافظه را زياد مىكند و بيمارى را مىزدايد: كُندُر، مسواك زدن و تلاوت قرآن. [2]
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله): حجامت، بر خرد مىافزايد و حافظه را بسيار مىكند. [3]
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله): حجامت ناشتا، سودمندتر است. حجامت، خرد را افزايش مىدهد، حافظه را زياد مىكند و بر حافظه حافظان مىافزايد.[4]
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله): هر كس ناشتا به خوردن مويز مداومت كند، فهم و حافظه و ذهن، روزى او مىشود و از بلغم وى، كاسته مىشود[5]
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله): بِه بخوريد؛ چرا كه ... ذهن را افزون مىكند. [6]
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله): بر شما باد كُندُر؛ چرا كه ... عقل را افزون مىكند و ذهن را ذكاوت مىدهد. [7]
امام صادق (عليه السلام): انار را با پيه آن بخوريد؛ چرا كه معده را مىپالايد و ذهن را افزون مىكند. [8]
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله): هر كس حافظه مىخواهد، عسل بخورد.[9]
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) در سفارشهاى ايشان به على (عليه السلام): اى على! هفت چيز است كه فراموشى مىآورَد: خوردن سيب تُرش، خوردن گشنيز، پنير و پسمانده موش، خواندن نوشتههاى روى قبر، راه رفتن ميان دو زن، افكندن شپش، حجامت در گودىِ پسِ سر، و ادرار كردن در آب راكد.[10]
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله): ده چيز، فراموشى مىآورَد: خوردن پنير، خوردن پسمانده موش، خوردن سيب تُرش و گشنيز، حجامت در گودى پسِ سر، راه رفتن ميان دو زن، نگريستن به دار آويخته، بيدار خوابى، و خواندن سنگ قبرها.[11]
اما در ارتباط با دعای خاص جهت عدم فراموشی در روایتی از پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) می خوانیم:
قال رسول اللّه (صلى الله عليه و آله) لِعَليٍّ (عليه السلام): «إذا أرَدتَ أن تَحفَظَ كُلَّ ما تَسمَعُ و تَقرَأُ فَادعُ بِهذَا الدُّعاءِ في دُبُرِ كُلِّ صَلاةٍ و هُوَ: سُبحانَ مَن لا يَعتَدي عَلى أهلِ مَملَكَتِهِ، سُبحانَ مَن لا يَأخُذُ أهلَ الأَرضِ بِأَلوانِ العَذابِ، سُبحانَ الرَّؤُفِ الرَّحيمِ، اللّهُمَّ اجعَل لي في قَلبي نورًا و بَصَرًا و فَهمًا و علمًا إنَّكَ عَلى كُلِّ شَيءٍ قَدير »[12]
هنگامی که خواهان حفظ آنچه می شنوی و آنچه می خوانی باشی بعد از هر نماز این دعا را بخوان: منزه است آن خدايى كه بر اهل مملكت خود ستم نمىكند منزه است آن خدايى كه اهل زمين را به انواع عذاب، عذاب نمىكند منزه است آن خدايى كه رئوف رحيم است بار خدايا در قلب من نور و بيناى و فهم و علم قرار بده و تو بر همه چيز توانايى.
با عنایت به آنچه در منابع روایی آمده است می توان دریافت که به طور صریح و مستقیم دعایی جهت اشتباه نکردن در محاسبات وارد نشده است بلکه عواملی برای تقویت حافظه ذکر شده اند که در صورت انجام آنها امید است که انسان کمتر دچار فراموشی و نسیان شود.
پی نوشت ها:
[1] محمدى رىشهرى، محمد، حكمت نامه پيامبر اعظم «صلى الله عليه و آله و سلم»، 1387ش،، ناشر: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر – چاپ دوم، قم، ج 1 ص 173.
[2] .همان.
[3] .همان.
[4] .همان.
[5] همان، دانشنامه احاديث پزشكى، 1385ش ،ناشر: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، چاپ ششم، قم، ج1 ص 251.
[6] .همان.
[7] .همان.
[8] .همان.
[9] همان.
[10] . همان ص 255.
[11] همان.
[12] ابن طاووس، على بن موسى، فلاح السائل و نجاح المسائل 1406ق، ناشر: بوستان کتاب ، چاپ اول،- قم، ص 168.
http://askdin.com/comment/1029559#comment-1029559