به چه دلیل انبیاء باید ضرورتا انسان باشند؟

پرسش:
چرا انبیا که به سوی بشر فرستاده می شدند حتما باید از جنس انسان باشند؟ برهان لطف در بر دارنده این مطلب نیست.
از طرفی در روایات داریم که پیامبر (صلی الله علیه و آله) قبل خلقت کل جهان،وجود نوری داشته اند. این موجب فرا انسان شدن پیامبر(صلی الله علیه و آله) می شود. دلیل عقلی بیاورید کسی که خلقت پیشین داشته می تواند انسان باشد؟

در برخی از کتاب های اعتقادی «لزوم الگو بودن برای مردم» را دلیل انسان بودن پیامبران دانسته اند؛ چگونه کسی که "خلقت قبل از تولد داشته"و "به توفیق و لطف محصل معصوم" شده است میتواند الگوی مناسبی برای انسان ها باشد؟

پاسخ:
قبل از این که وارد ادله انسان بودن انبیاء شویم به این مساله می پردازیم که آیا خلقت نوری اهلبیت(علیهم السلام) و پیامبر(صلی الله علیه و آله) آنها را از الگو بودن خارج می کند یا این که آیا عصمت داشتن پیامبر(صلی الله علیه و آله) ایشان را از الگو بودن خارج می کند؟

به نظر می رسد هیچ کدام از این دو، مانع از الگو پذیری مردم از پیامبر و اهلبیت (علیهم السلام) نمی شود چرا که عصمت داشتن حتی بنابر لطف محصّل باعث اجباری بودن عصمت و نفی اختیار از آن حضرات نمی شود بلکه عامل اختیار و اراده در عصمت به لطف محصل جاری می باشد. همچنین این که نور پیامبر به عنوان صادر اول ، مخلوق اولین خدای تعالی بوده و واسطه فیض در همه عالم بوده اند مربوط به عالم ملکوت است و الا پیامبر به خلقت مُلکی و زمینی مانند همه انسان ها از یک پدر و مادر متولد شده و قبل از ازدواج آن دو با هم وجود ملکی نداشته اند پیامبر مانند مردم به دنیا آمده مانند مردم زندگی مادی داشتند و مانند مردم می خوردند و در بازار آنها راه می رفتند و ...
پس نباید بین مقام ملکی و ملکوتی پیامبر خلط کرد و آنها را به هم تسری داد.(گر چه در باطن امر این دو به هم مربوط است اما آن جنبه الگو پذیری مردم با جنبه ملکی پیامبر سر و کار داشتند نه ملکوتی و همین جنبه است که باعث الگو گیری است)

از طرفی این جمله نیز قابل نقد است که : «پیامبر فرا انسان است» بلکه پیامبر «انسان برتر است » «انسان کامل است» چرا که انسان اشرف مخلوقات خدا است و فرا تر از انسان مخلوقی نیست اگر انسان به درجات بالای خود برسد از همه مخلوقات خدا برتر خواهد بود و دیگر نیازی نیست که بگوییم فرا انسان . ( فراتر از انسان کامل فقط خداست) به عبارت دیگر انسان دارای یک طیف گسترده در عالم است که با عبودیت پروردگار ، از ملک برتر می رود و اگر از مدار بندگی خارج شود از حیوان پست تر خواهد شد.
آدمی زاده طرفه معجونی است از فرشته سرشته وز حیوان
گر کند میل این شود کم از این ور رود سوی آن شود به از آن

در مورد اینکه چرا پیامبر باید انسان باشد ، توجه به نکات زیر قابل توجه است :

- پیامبر علاوه بر اینکه پیام های الهی را برای انسان ها به ارمغان می آورد ، شان دیگری نیز داراست . شان دیگر پیامبر آن است که برای انسان الگو و اسوه است چنانچه در قرآن کریم می فرماید : «لَکُم فِی رَسولِ الله اُسوةٌ حَسَنَة» (1)پيامبر خدا نمونه و سرمشق نيكو و پسنديده‏ اى است . به طور کلی تنها رساندن پیام الهی برای بشر ، کافی نیست تا موجب هدایت او شود بلکه باید شخصی نیز به عنوان الگو و اسوه وجود داشته باشد تا مانند خود انسان ها باشد و دارای قوای مختلف بشری مانند هوای نفس ، اختیار و ... تا انسان ها با تاسی از او و اعمال و رفتار نمونه ی او به کمال برسند . در واقع مصداق عینی آموزه های الهی ، پیامبر است و وجود این الگو برای هدایت مردم لازم است . این امر نشان میدهد اگر پیامبر غیر انسان باشد ، جنبه ی اسوه بودن را نمی تواند داشته باشد زیرا که موجودات غیر انسانی شرایط انسان را دارا نیستند.

- به طور مثال برخی گفته اند چرا فرشتگان پیامبر نباشند . در پاسخ به این عده علاوه بر مطلب فوق ، نکته ی دیگری نیز مطرح است که پیامبران انسان ، برتر و والاتر از فرشتگان هستند و برتری آنها از آیات قرآن استفاده می شود . در جایی که خداوند می فرماید : «ان الله اصطفي آدَمَ و نوحاً و آل إبراهيم و آل عمران علي العالمين » (2)به يقين خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهيم و خاندان عمران را بر جهانيان برتري داده است . در این آیه برتری پیامبران بر تمام موجودات که برخی از آنها نیز فرشتگان هستند ، مشخص می شود . با توجه به این مطلب اینکه موجودی برتر مانند پیامبر انسان ، واسطه بین خداوند و خلق باشند به مراتب بهتر از آن است که فرشتگان پیامبر باشند .

- پذیرش انسان ها از موجودی که مانند خودشان است ، بیشتر خواهد بود تا موجودی که ویژگی ها و خصوصیات انسان ها را ندارد . از همین روست که خداوند در قرآن می فرماید : «و لو جعلناه مَلَکاً لجعلناهُ رَجُلاً و لَلَبَسنا علیهم ما یلبسون (3)و اگر او را فرشته ای قرار می دادیم حتما وی را به صورت مردی درمی آوردیم و امر او را همچنان بر آنان مشتبه می ساختیم.

از مجموع مطالب فوق مشخص می شود که هدایت انسان توسط پیامبری از جنس خودشان به مراتب تاثیرگذار تر خواهد بود تا اینکه فرشته ای یا موجودی دیگر پیامبر باشد .

پی نوشت ها:
1. احزاب: 21
2 آل عمران: 33.
3.انعام:9.

http://askdin.com/comment/1030505#comment-1030505