چه لزومی دارد برای درجات بالاتر بهشت تلاش کنیم؟

پرسش:
بنظر می رسد بهشت و جهنم طبقه دارند یا چندین درجه دارند. اما اینطور که به نظر می رسد چه شما طبقه اول باشید چه طبقه آخر بهشت، یک سری، تجربه هایی یکسان با دیگر هم بهشتیان ساکن در طبقات دیگر را خواهید تجربه کرد. مثلا در تمام طبقات، دروغی دیده نمیشود، فرقی نمی کند طبقه اول باشید یا در طبقه ی دوم.حسرت، پشیمانی، کینه وجود نخواهد داشت، درهیچ یک از طبقات. درسته؟ حالا سوالی که داشتم، یک مسلمان، چه لزومی دارد برای طبقات بالاتر بهشت تلاش و سعی و مجاهدت کند؟ همان یک گوشه اون پایین پایینا هم بهش بدن براش کفایت می کند. چون حسرتی نخواهد داشت در بهشت که بخواهد بگوید، ای کاش من طبقه آخر بودم، کنار پیامبر. پس یک مسلمان چه لزومی دارد برای درجات بالاتر بهشت تلاش و سعی نماید؟
 

پاسخ:
برای پاسخ به پرسش مذکور، توجه شما را به این نکات جلب می کنیم:

1. در مورد این که بهشت دارای مراتب و درجاتی است که در برخی خصایص با هم همسان هستند، با شما موافقیم: «وَ لِكُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ لِيُوَفِّيَهُمْ أَعْمالَهُمْ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ»(1) و براى هر كدام از آنها درجاتى است بر طبق اعمالى كه انجام داده‏اند، تا خداوند كارهايشان را بى‏كم و كاست به آنان تحويل دهد؛ و به آنها هيچ ستمى نخواهد شد.

امیرالمؤمنین امام علی (علیه‌ السلام) در توصیف بهشت فرمود: «درجات متفاضلات، و منازل متفاوتات، لا ینقطع نعیم ها، و لا یضعن مقیمها، و لا یهرم خالدها، و لا یبأس ساكنها» (2) درجاتى فروتر و برتر، منزل‌ هایى متفاوت، نعمت‌هاى آن قطع نمى ‌شود، مقیم آن کوچ نمى ‌كند، جاویدان در آن پیر نمى ‌شود، ساكن در آن هیچ‌گاه نیازمند نمى ‌گردد.

2. اما برای پاسخ به پرسش اصلی شما که «چه لزومی دارد یک مومن برای دستیابی به مراتب والای بهشت تلاش کند در حالی که در بهشت حسرت و اندوهی متوجهش نیست و از این که به مراتب بالاتر نرسیده، اندوهگین نمی شود» چهار احتمال متصور است:

2/1 یا بهشتیان برای دور ماندن از غم و اندوه، در بهشت از تفاوت مراتبشان آگاهی نمی یابند؛

2/2 و یا آگاهی دارند اما اساسا میل آنها متناسب با مرتبه آنها تنظیم می شود به گونه ای که چیزی بیش از مرتبه خاصی که در آن قرار دارند، نمی خواهند و به همین جهت در بهشت طالب مراتب بالاتر نمی شوند تا با برآورده نشدن این طلب، اندوهگین شوند.

2/3 و یاز از تفاوت مراتب آگاهند و به آنها میل دارند، اما چون به نعمات فراوانی که دارند دلخوشند، اساسا از فقدان سایر نعمات اندوهگین نمی شوند.

2/4 یا این که بهشتیان از تفاوت مراتب آگاهند و میل هم دارند و از این جهت نیز حسرت می خورند؛ نهایتا این حسرت و ندامت و افسوس غیر از حزن و اندوه و حسرتی است که در توصیف بهشت نفی شده است. اندوه و حسرتی که نفی شده، از قبیل اندوه و حسرت و ترس های دنیوی است بدین بیان که چه بسا کسی کاری انجام داده تا به هدفش برسد اما نمی رسد و یا اگر هم می رسد، می ترسد که از دست بدهد. بنابراین، چنین حسرت و حزن و خوفی منتفی است اما حسرت از این که ای کاش بهتر از این در دنیا رفتار می کردیم و به مراتب بالاتر می رسیدم، منتفی نیست؛ چنانکه در این روایت به آن اشاره شده است: «وَ قَالَ اَلنَّبِيُّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) : إِنَّ أَهْلَ اَلْجَنَّةِ لاَ يَنْدَمُونَ عَلَى شَيْءٍ مِنْ أُمُورِ اَلدُّنْيَا إِلاَّ عَلَى سَاعَةٍ مَرَّتْ بِهِمْ فِي اَلدُّنْيَا لَمْ يَذْكُرُوا اَللَّهَ تَعَالَى فِيهَا»(3)پيامبر خدا (صلّى اللّه عليه و آله و سلم) فرمود: اهل بهشت، نسبت به امور دنيا پشيمان نيستند، مگر نسبت به لحظاتى كه بر آنها بدون ياد و ذكر حق گذشته است.

3. نتیجه سه احتمال نخست این است که در بهشت اندوه و حسرتی اصلا نیست، و در نتیجه، مومنان نیز بابت تفاوت مراتب، حسرت و اندوه ندارند. اما با این حال، عرض شد که ما در این دنیا می دانیم که در بهشت تفاوت مراتب و نعمات هست و چون هنوز در محیط بهشت قرار نگرفته ایم، ترجیح می دهیم که به مراتب بالاتر با نعمات بهتر برسیم؛ اگرچه می دانیم که اگر در مراتب پایین تر هم باشیم، باز هم راضی خواهیم بود.
البته همانطور که عرض کردم، در این که چه مرتبه ای را مورد نظر داشته باشیم، به همت ما بستگی دارد؛ چنانچه که همه می دانیم که با میزانی از درآمد، زندگی خوبی خواهیم داشت و راضی خواهیم بود و به مشکلی برخورد نمی کنیم اما با این حال، برخی از مردم به آن میزان بسنده نمی کنند و باز هم تلاش می کنند تا رفاه و آسایش بیشتری داشته باشند.

اما نتیجه احتمال چهارم این است که در بهشت هم، اندوه و حسرت است. اندوه و حسرتی که در آیات قرآنی درمورد بهشت نفی شده، اندوه و حسرتی است که ناشی از مناسبات دنیایی است که مانع از دستیابی به نتایج مطلوب است و یا مانع از بقای نتایج مطلوب است. بنابراین، برای این که در بهشت، حسرت مراتب بالاتر را نداشته باشیم، بهتر است در این دنیا تلاش بیشتری کنیم. البته همانطور که عرض شد، همت افراد متفاوت است.

پی نوشت ها:
1. احقاف: 19
2. علامه مجلسی، بحار الانوار، انتشارات موسسه الوفاء، 1403ق، ج8، ص162
3. الدیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب، مؤسسة آل البيت عليهم السلام لاحياء التراث، بیتا، ج1، ص 181

http://www.askdin.com/showthread.php?t=64803&p=1015193&viewfull=1#post10...