آیا ماجرای آب دهان انداختن عمرو بر علی (ع) حقیقت دارد؟

پرسش:
آیا ماجرای آب دهان انداختن عمرو بر صورت مبارک امام علی ( علیه السلام) حقیقت دارد یانه ؟


پاسخ:
این مطلب در منابع دست اول تاریخی نیامده است. اما در منابع متاخر ذکر شده که بررسی می­کنیم.
از جمله نقل های تاریخی در این رابطه عبارتند از:

قیل: إنّ علیا (علیه السلام) صرع فی بعض حروبه رجلا، ثم قعد على صدره لیحتزّ رأسه، فبصق ذلک الرّجل فی وجهه، فقام علی (علیه السلام) و ترکه. فلما سئل عن سبب قیامه و ترکه قتل الرجل، بعد التمکن منه، قال: إنه لما بصق فی وجهی اغتظت منه فخفت إن قتلته أن یکون للغضب و الغیظ نصیب فی قتله. و ما کنت أن أقتله إلا خالصا لوجه الله تعالى. (1)
ترجمه:نقل شده که علی (علیه السلام) در یکی از جنگ ها مردی را بر زمین افکند و سپس بر سینه او نشست تا سرش را جداکند! آن مرد به صورت آن حضرت آب دهان انداخت .
 

حضرت علی(علیه السلام) برخاست و او را ترک کرد و بعد از گردشی در میدان، برگشت و سر او را جدا کرد. وقتی از حضرتشان سبب این کار را پرسیدند فرمود :”هنگامی که آب دهان به صورتم انداخت، من بر او خشم گرفتم و ترسیدم که اگر او را در چنین حالتی بکشم، خشم و غضب من در کشتن او دخالت داشته باشد. و من نخواستم که او را بکشم مگر تنها برای رضایت پروردگار.

اما درباره این گزارش رسیده پس از کندوکاو در منابع چنین به نظر می رسد که این سند، نسبت به اسناد قدیمی، متاخر محسوب شده و با توجه به عبارت «قیل» در کلام الفخری، می توان گفت، ایشان خودش نیز به صحت کلامش اعتقاد نداشته است. و گرنه با عبارت "قیل" آنرا ذکر نمی کرد. چرا که مورخ عبارت "قیل" را جایی به کار می برد که تنها در مقام ذکر سخنی است بدون آنکه واقعا بدان اعتقاد داشته باشد.

مشکل بعدی این گزارش این است که معلوم نیست به کدام جنگ حضرت علی(علیه السلام) بر می گردد. از سوی دیگر این کتاب مربوط به قرن هشتم
نکته گفتنی دیگر اینکه، نه قاضی نعمان در "المناقب و المثالب" در جریان فضایل امام علی(علیه السلام) بدان اشاره کرده است و نه در "مناقب خوارزمی" آمده و نه در "مناقب محمد بن علی علوی"، نه در "المناقب عبدالوهاب بن حسن کلابی"، نه در "مناقب علی بن ابی طالب مغازلی شافعی"، نه در "مناقب علی بن ابی طالب ابن مردویه اصفهانی" چنین داستانی نیامده است. حتی این مطلب در کتب اصلی شیعه مانند "کافی" و کتابهای شیخ "مفید" و شیخ "صدوق" و ... نیز دیده نشد.

بنابراین صحت ماجرای آب دهان انداختن "عمرو بن عبدود" بر صورت امام علی(علیه السلام) با تردیدی جدی مواجه است.
 

پی نوشت:
1.ابن الطقطقى‏، الفخرى، الفخرى فى الآداب السلطانیة و الدول الاسلامیة، تحقیق عبد القادر محمد مایو، دار القلم العربى، 1418ق، بیروت، ص 49.

http://www.askdin.com/showthread.php?t=64437&p=1011832&viewfull=1#post10...