پرسش:
آیا می توان از نزدیک سبک زندگی شخصی رهبر جامعه را ببینیم؟ با توجه به توصیفاتی که در باره زندگی معصومین (ع) بعنوان رهبران جامعه گفته اند، لطفاً سبک زندگی رهبری را با امامان معصوم (ع) مقایسه کنید؟
پاسخ:
در پاسخ به سؤال شما نکاتی چند را تقدیم می کنیم:
نکته اول؛ اساساً مقایسه شخصیت و زندگی غیرمعصومین حتی اگر رهبر جامعه اسلامی هم باشد با امامان معصوم (علیهم السلام) که دارای ویژگیها و امتیازاتی با تأیید و امداد الهی هستند کار پسندیده و منطقی نبوده و عملاً غیرممکن است زیرا غیرمعصومین در هر سطحی از مراتب علمی و عملی هم که باشند نمی توانند خود را به جایگاه رفیع و منزلت متعالی اهل بیت (علیهم السلام) برسانند.(1) البته این بدان معنا نیست که ما نمی‌توانیم اهل بیت(علیهم السلام) را الگوی خود قرار دهیم. اتفاقاً خود حضرت در بیان دیگری به این مهم توصیه فرموده اند.(2) چنانکه قرآن کریم پیامبر اسلام(صلوات الله علیه) را به عنوان الگو معرفی می‌کند.(3) به همین منظور امام راحل (رضوان الله علیه) و نیز خلف صالحش، رهبر معظم انقلاب هیچگاه در مقام مقایسه ادعا نکرده اند که العیاذبالله جایگاه و شأن و عمل ما همطراز شأن و منزلت و عمل اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) است! و یا اینکه گفته باشند: حکومت جمهوری اسلامی به همه اهداف و آرمانهای الهیش دست یافته و عیناً همان حکومت علوی است! و نه حتی به اطرافیان و دیگر اعوان و انصار و حامیان انقلاب اجازه داده اند که چنین اظهاراتی را بیان و ترویج کنند. بلکه به شدت در برابر چنین اظهاراتی موضع تند می گرفتند.
نکته دوم؛ با این وجود وقتی به زندگی فقیهان و عالمان بالله و اصحاب معرفت در طول تاریخ پس از غیبت می نگریم، به وضوح، تمسک و التجاء به مشی و روش سبک زندگی امامان معصوم (علیهم السلام) از جهت پاکی و طهارت و ساده زیستی و مردمی بودن را مشاهده می کنیم، همچنین كسانى كه از نزديك با زندگى رهبر معظم انقلاب ارتباط و رفت و آمد داشته و دارند به کرّات، ساده زيستى ايشان را حتى در سطح پايين ترين اقشار جامعه تأييد مى نمايند.(4) به گونه اى كه حتى در ميان مخالفين منصف نظام هم هيچ گونه ابهام و شايعه خلافى در اين زمينه وجود ندارد و در مواردی ناگزیر به اعتراف این حقیقت نیز بوده اند. و اگر غیر از این بود و آنها مدرک و استناداتی خلاف این واقعیت داشتند در بوق و کرنا می کردند! بعلاوه رهبرى معظم نه تنها خود شخصاً به مسأله ساده زيستى اهتمام دارند بلکه در فرصت های متعددی ساير مسئولين را به رعايت اين امر مهم نیز توصيه نموده و مى فرمايند: «مسئول در جمهورى اسلامى، يك معدود وظايفى را بايد رعايت كند، زندگى، نوع غذا و مصرف او و اعضاى خانواده اش بايد شبيه ضعفاى مردم باشد و در اين صورت است كه مردم او را از خود و خود را هم راه او مى دانند»(5)
نکته سوم؛ البته ناگفته نماند این قبیل انتظارات که چون امام علی (علیه السلام) نان و نمک می خورده، یا در کنار امر حکومت به درختکاری و حفر چاه اشتغال داشته و یا مردم به آسانی و سهولت به دیدارشان می رفتند و حوائجشان را مطرح می کردند، پس رهبر انقلاب بعنوان ولی فقیه و جانشین امام عصر (عجل الله فرجه) هم باید دقیقاً و عیناً مثل امام علی و دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) زندگی کرده و در کنار سِمَت رهبری به کارهای عادی هم اشتغال داشته باشد و یا درب خانه ایشان همیشه باز باشد تا مردم راحت با حضور به درب خانه رهبرشان، مطالب و حوائجشان را مطرح کنند؟! و انتظاراتی از این سنخ، از یکسو، به همان اشکالی که در نفی مقایسه با امامان معصوم و زندگی ایشان گفتیم بر می گردد و از سوی دیگر از یک نگاه بسته و غیرمنطقی ناشی می شود!! بی شک، با اندکی تأمل، پیرامون شرایط و اقتضائات محدود و بسته آن زمان، نسبت به گستردگی و وسعت شرایط و اقتضائات مختلفی که در زمان ما وجود دارد! روشن می شود که اساساً چنین مقایسه ای باطل و نارواست. حتی اگر به تاریخ حیات اهل بیت (علیهم السلام) مراجعه کنیم، با حفظ اصول و چارچوبهای اصلی، در کم و کیف زندگی آن ذوات مقدسه نیز بسته به شرایط و اقتضائات زمانه شان تغییر رویکردها و عملکردهایی مشهود است! چنانکه در داستان سفیان ثوری و امام صادق (علیه السلام) بیان شده است.(6)
حال چه انتظاری دارید که رهبر انقلاب مثل زمان پیامبر و امام علی غذا بخورد و یا پوشاک بر تن کند؟! و یا چون امامان ما در آن زمان با اسب و شتر مسافرت می کردند، باید ایشان نیز چنین کند؟! و یا بر چه اساسی تصورتان از کار کردن، فقط بیل زدن و باغبانی است؟! آیا تدریس علوم حوزوی آن هم در عالی ترین سطح،(خارج فقه) اشتغال جانبی نیست؟ در حالیکه رهبر معظم انقلاب در کنار مسئولیت های گسترده، گوناگون و متنوعی که بعنوان رهبری نظام بر عهده دارد و بیشترین وقت ایشان را در طول شبانه روز و هفته می گیرد با این وجود، از تدریس نیز غفلت نمی ورزد. و یا انتظار دارید که رهبری معظم همچون زمان امام علی درب خانه و دفترشان بروی جامعه اسلامی باز باشد تا هر روز، مراجعان، از سرتاسر کشور، مستقیماً و به سهولت بتوانند با شخص ایشان دیدار کنند؟! گویا توجه ندارید که در زمان ائمه هدی (علیهم السلام) دامنه امور مملکت داری و مسائل حکومت محدود و بسته بوده و بعبارتی صرفنظر از محدودیت جمعیت، از تنوع و گوناگونی وظایف نیز برخوردار نبوده، فلذا مردم هر روزه امامشان را وقت نمازهای پنجگانه در مسجد دیدار می کردند و اگر مطلبی رخ میداده مستقیماً مطرح می کردند. اما امروزه بطور کلی همه شرایط و اقتضائاتی که گفتیم دگرگون شده، ضمن آنکه علیرغم گستردگی و دامنه دار شدن امور و مسائل و بلاد حکومت و تنوع و گوناگونی وظایف رهبری و افزایش چشمگیر جمعیت، اما به جرأت و با افتخار می توان گفت که جایگاه رهبری از آغاز انقلاب تا کنون، مردمی ترین رکن از ارکان حکومت بوده و هست، چنانکه به تدبیر ایشان و به انحاء و روشهای گوناگون، اسباب و شرایط ارتباط مستقیم و غیرمستقیم با مردم را چه از طریق دیدارهای عمومی، سفرهای استانی و شهرستانی، دریافت نامه ها و مکاتبات، فرستادن نمایندگان دائمی و مقطعی به استانها و شهرهای کشور، انتخاب نماینده ولی فقیه در اکثر استانها و ارگانهای رسمی و غیررسمی کشور برای ارتباط با مردم و اطلاع از اوضاع کشور.
بنابراین، می توان بنا به اعتراف دوست و دشمن و اظهارات بسیاری از نخبگان و اندیشمندان جهان و آنچه که بوضوح در سبک زندگی ایشان هم از لحاظ علمی و عملی عیان و پیداست در باره معظم له چنین گفت: بدون شک، در بین عالِمان موجود، رهبر معظم انقلاب، شایسته ترین، واجدالشرایط ترین و جامع ترین فرد برای رهبری و سکانداری نظام مقدس جمهوری اسلامی است و از حیث ساده زیستی، تلاش و مجاهدت و اهتمام به مردمی بودن و خدمت به جامعه خیرالموجودین است. و اما این قبیل انتظارات که زندگی رهبر انقلاب در عصر حاضر باید دقیقاً همانند سبک زندگی امام علی و دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) باشد انتظاری نابجا و غیرمنطقی است، و رهبر کبیر انقلاب امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب (حفظه الله)، متمسک به روح مشی و روش اهل بیت (علیهم السلام) بوده و هستند.
پی نوشت ها:
1. در بیان امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) آمده: «اِنَّهُ لَا یُقَاسُ بِنَا آلَ مُحَمَّدٍ مِنْ هَذِهِ الْاُمَّهِ اَحَدٌ، هیچ‌کسی با خاندان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) قابل قیاس نیست.»، طبرى آملى کبیر، محمد بن جریر، المسترشد فی امامه علی بن ابی‌طالب(ع)، محقق، مصحح، محمودى، احمد، ص 399، قم، چاپ اول، 1415ق.
2. «شما را توان آن نیست که(در زهد و بی‌اعتنایی به دنیا) مانند من باشید، امّا با پرهیزکارى، تلاش فراوان و پاک‌دامنى و راستى، مرا یارى دهید.»، شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، محقق، صالح، صبحی، ص 417، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
3. «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی رَسُولِ اللهِ اُسْوَهٌ حَسَنَه؛مسلّماًً براى شما در زندگى رسول خدا سرمشق نیکویى است.»، احزاب/ آیه 21.
4. روزنامه ايران، 26/12/1375، بنقل از سایت پرسمان دانشجویی، مقاله ساده زیستی رهبر معظم انقلاب.
5. رجوع کنید به: همان منبع.
6. سفيان ثورى در مسجد الحرام به حضرت صادق عليه السّلام رسيد ديد آن جناب لباسهاى گرانبهايى پوشيده ، گفت: به خدا قسم مي روم و او را سرزنش مى كنم. نزديك امام شده گفت: يا ابن رسول اللَّه ! به خدا قسم پيغمبر اكرم و علىّ مرتضى و هيچ كدام از پدران گرامت چنين لباسى را نپوشيده اند. حضرت صادق(ع) فرمودند: پيغمبر اكرم در زمان فقر و تنگدستى مردم زندگى مى كرد و مطابق همان سختى گذران مى نمود ؛ ولى بعد از او نعمت فراوان شده.شايسته ترين مردم به نعمتهاى دنيا ابرار و نيكان هستند بعد اين آيه را قرائت نمود: « قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّيِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ » ؛ و فرمود: ما از همه مردم شايسته تريم به نعمتهاى خدا. در ضمن ، آنچه تو در ظاهر لباس من مى بينى براى مردم پوشيده ام (تا نگويند جعفر بن محمّد فقير و محتاج است) ؛ آنگاه دست سفيان را گرفته كشيد و لباسهاى رو را يك طرف نمود و لباس خشنى را كه از زير پوشيده بود به او نشان داد و فرمود: اين لباس را براى خودم پوشيده ام كه درشت و خشن است و آنچه ديدى براى مردم بود. آنگاه دامن سفيان را بالا زد كه در رو لباس درشت و خشنى پوشيده بود ولى در زير آن لباس نرم داشت، و فرمود: اين لباس خشن و درشت را رو پوشيده اى تا به مردم بنمايانى كه زاهد و پارسايى و اين لباس نرم را براى آسايش خود پوشيده اى كه خوش بگذرانى.»، مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ناشر: دارالکتب اسلامیة، تهران، 1362 ق، ج47، ص360.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=64415&p=1010777&viewfull=1#post10...