پرسش:
آیا دوره صدر اسلام بارها مسلمانان بدون شاهد و به هنگام نبود شاهد زنشان را در سفر طلاق می دادند؟
پاسخ:
در منابع تاریخی مطلبی دال بر جواز طلاق همسر بدون شاهد در سفر یافت نشد. اگر چه خلاف آن نیز دیده نمی شود، یعنی در جایی به تصریح وجود ندارد که در زمان پیامبر(صلی الله علیه و آله) در سفر کسی همسرش را طلاق داد و شاهد گرفت یا نگرفت.
شاید همین عدم بیان باعث اختلاف بین شیعه و اهل سنت در مورد شهادت در طلاق شده است. فقهاى گذشته و حال معتقدند كه طلاق، بدون شاهد واقع مى‌شود؛ زيرا طلاق از جمله حقوق مرد است و او براى استيفاى حقش، نيازمند شاهد نيست و از پيامبر (صلی الله علیه وآله) و صحابه هم، روايتى مبنى بر مشروعيت شهادت وارد نشده است. فقهاى شيعۀ اماميه با اين نظريه مخالفند ... از ميان كسانى كه شهادت دو شاهد عادل را شرط صحت طلاق مى‌دانند، مى‌توان از ميان صحابه، اميرالمؤمنين، على بن ابى طالب(علیه السلام) و عمران بن حصين و از ميان تابعين، امام محمد باقر و امام جعفر صادق و امامان پس از ايشان (عليهم السلام) و همچنين عطاء و ابن جريح و ابن سيرين را نام برد.(1)
بنابراین نبود دلیل تاریخی مجوز عدم نیاز شاهد نیست، زیرا حکم فقه تنها از تاریخ گرفته نمی شود، بلکه منابع محکمتری مانند قرآن و سنت برای استنباط وجود دارد.
خداوند در قرآن می فرماید:
فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ وَأَقِيمُوا الشَّهَادَةَ لِلَّهِ ۚ ذَٰلِكُمْ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا(2)
آن‌گاه که (نزدیک است) مدّت عدّه را به پایان رسانند باز یا به نیکویی نگاهشان دارید یا به خوشرفتاری رهاشان کنید و نیز (بر طلاق آنها) دو مرد مسلمان عادل گواه گیرید، و (شما شاهدان نیز) برای خدا شهادت را برپا کنید. بدین وعظ الهی آن کس که به خدا و روز قیامت ایمان آورد پند داده می‌شود، و هر کس خدا ترس و پرهیزکار شود خدا راه بیرون شدن (از عهده گناهان و بلا و حوادث سخت عالم) را بر او می‌گشاید.
در احادیث نیز به وجود شاهد تصریح شده است.
مردى نزد امير مؤمنان عليه السّلام آمده گفت: من همسر خود را طلاق دادم، حضرت فرمود: آيا شاهدى دارى؟ عرض كرد: نه، فرمود: پى كار خويش رود (كنايه از اينكه طلاقت باطل است).(3)
بنابراین در تاریخ تصریحی بر طلاق بدون شاهد یا عکس آن در زمان رسول خدا(صلی الله علیه وآله) وجود ندارد و اما آیات قرآن و احادیث وجود شاهد در طلاق را در هر صورت لازم دانسته اند.
منابع:
1.جمعى از مؤلفان، مجله فقه اهل بيت عليهم السلام (فارسى)، 56 جلد، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، ه ق، ج46، ص: 81
2.آیه دوم سوره طلاق
3.تشیخ صدوق، ترجمه من لا يحضره الفقيه، مترجم علی اکبر غفاری، نشر صدوق، تهران، 1367، چاپ اول، ج5، ص:183
http://www.askdin.com/showthread.php?t=64191&p=1007645&viewfull=1#post10...