تواتر قرآن چگونه اثبات میشود؟

پرسش:
چگونه می توان ثابت کرد که قرآن با تواتر به دست ما رسیده است؟

پاسخ:
در اسناد تاریخی آمده است که پس از نزول وحی تعداد زیادی از صحابه آن را نگارش می کردند(1) در المحبر آمده که 9 نفر قرآن را جمع آوری کردند(2) به گفته ابن عبدالبر نقل می کند« قال: كان ممن جمع القرآن على عهد رسول الله(صلى الله عليه واله) هو حىّ عثمان بن عفان، و على ابن أبى طالب(علیه السلام)، و عبد الله بن مسعود من المهاجرين، و سالم مولى أبى حذيفة بن عتبة بن ربيعة مولى لهم ليس من المهاجرين.» کسانی که قرآن را جمع آوری کردند و الان زنده هستند عثمان بن عفان، حضرت علی علیه السلام، عبدالله بن مسعود، از مهاجرین و سالم مولی ابی حذیفه از غیر مهاجرین بودند(3)

این عبارت نشان از آن دارد که کسانی نیز بودند که قرآن را جمع آوری کرده بودند اما در قید حیات نبودندبرخی منابع ثابت بن زید یا پدرش (4) عبدالله بن عمروعاص(5) مجمع بن جاریه(6)سعد بن عبید از انصار(7)معاذ بن جبل، و عبادة بن الصامت، و أبى بن كعب، و أبو أيوب، و أبو الدرداء(8) و تعدادی بسیاری از این افراد از جمله کسانی هستند که قرآن را جمع آوری کرده اند. این مطالب تنها در الاستبعاب و اسدالغابه نیامده بلکه برخی از منابع دیگر نیز نقل کرده اند ابن سعد در طبقات در چند صفحه این بحث را مطرح کرده است(9)

اما دو نکته:
یک: جمع همه این افراد بر دروغ نوشتن امکان ندارد زیرا برخی از آنها در جبهه های مقابل و مخالف هم بودند
دو: روایاتی از پیامبر(صلی الله علیه واله) رسیده از جمله: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه واله) ...فَمَا وَافَقَ كِتَابَ اللَّهِ فَخُذُوهُ وَ مَا خَالَفَ كِتَابَ اللَّهِ فَدَعُوهُ.(10)

پیامبر (صلی الله علیه وآله)می فرمایند آنچه موافق کتاب خداست بگیرید و آنچه مخالف است رها کنید

این احادیث بر کدام قرآن باید عرضه شود
پس تا قرن دوم همان قرآنی که بر پیامبر(صلی الله علیه واله) نازل شده موجود بوده است.
از قرن دوم، سوم، چهارم و .... تفاسیری موجود است که از تفسیر فاتحه شروع شده به سوره ناس تمام شده است البته برخی تفاسیر از فاتحه شروع کرده اند تا مقداری پیش رفته اند اما همان مقدار با قرآن فعلی سازگاری دارد
وجود چند تفسیر از قرون اولیه که طبق قرآن فعلی چینش شده وتفسیر کرده اند و عدم وجود تفسیری مخالف یعنی تفسیری که چینش را طوری دیگر بداند نشان از تواتر عقلائی مورد نظر شما دارد.
در قرن سه و چهار و پنج هر کدام بیش از ده تفسیر داریم که همین چینش را دارند و تفسیر متفاوت که نشان از چینشی جز این باشد بنده ندیده ام اگر شما دیده اید بفرمائید
همین دلیل بر تواتر لااقل از قرن سوم تا کنون است.
قرن سوم:
تفسير التسترى تسترى ابومحمد سهل بن عبدالله
تفسير الحبرى حبرى كوفى ابو عبدالله حسين بن حكم
التفسير المنسوب الى الامام العسكری، امام ابومحمد حسن بن على عسكرى
تفسير قمى قمى على بن ابراهيم
غريب القرآن ابن قتيبه ابن قتيبه عبدالله بن مسلم
مجازالقرآن ابو عبيده معمر بن مثنى
قرن چهارم
اعراب القرآن( زجاج)، زجاج ابراهيم بن سرى بن سهل
اعراب القرآن( نحاس)، نحاس ابوجعفر احمد بن محمد
بحرالعلوم، سمرقندى نصربن محمد بن احمد
ترجمه تفسير طبرى طبری مورخ
احكام القرآن( جصاص) جصاص احمد بن على، چهارم، دار احياء التراث العربى، چاپ بيروت1405 ق، ، محمد صادق قمحاوى
تفسير القرآن العظيم( ابن‏ابى‏حاتم) ابن ابى حاتم عبدالرحمن بن محمد
تفسير القرآن المجيد شيخ مفيد محمد بن محمد
تفسير فرات الكوفى فرات كوفى ابوالقاسم فرات بن ابراهيم
جامع البيان فى تفسير القرآن طبرى ابو جعفر محمد بن جرير
حقائق التفسير سلمى محمد بن حسين(این تفسیر مشتمل بر تفسیر امام صادق علیه السلام و )
كتاب التفسير عياشى محمد بن مسعود
قرن پنج:
احكام القرآن، طبرى كيا هراسى ابوالحسن على بن محمد، پنجم، دارلكتب العلمية، بيروت1405 ق،
اسباب نزول القرآن( واحدى)واحدى على بن احمد، پنجم، دار الكتب العلمية، بيروت، 1411 ق، چاپ اول، كمال بسيونى زغلول
تاج التراجم فى تفسير القرآن للاعاجم اسفراينى ابوالمظفر شاهفور بن طاهر
التبيان فى تفسير القرآن طوسى محمد بن حسن
تفسير سور آبادى سور آبادى ابوبكر عتيق بن محمد
تلخيص البيان عن مجازات القرآن سيد رضى ابوالحسن محمد بن حسين
شواهد التنزيل لقواعد التفضيل حسكانى عبيد الله بن احمد
قرن ششم:
إيجازالبيان عن معاني القرآن، نيشابورى محمود بن ابو الحسن
تفسير جوامع الجامع طبرسى فضل بن حسن
تفسير نسفى نسفى ابوحفص نجم‏الدين محمد
روض الجنان و روح الجنان فى تفسيرالقرآن ابوالفتوح رازى حسين بن على
زاد المسير فى علم التفسير ابن جوزى ابوالفرج عبدالرحمن بن على
فقه القرآن فى شرح آيات الأحكام راوندى قطب الدين سعيد بن هبة الله
قرن هفتم:
إعجاز البيان في تفسير أم القرآن، صدر الدین قونوی
التبيان فى اعراب القرآن عكبرى عبدالله بن حسين
تفسير ابن عربى، ابن عربى ابو عبدالله محيى الدين محمد
الجامع لأحكام القرآن؛ قرطبى محمد بن احمد
دقائق التأويل و حقائق التنزيل حسنى أبوالمكارم محمود بن محمد
سعد السعود للنفوس منضود حلى سيد على بن طاووس
قرن هشتم
أنوار التنزيل و أسرار التأويل بيضاوى عبدالله بن عمر
البحر المحيط فى التفسير اندلسى ابو حيان محمد بن يوسف
تفسير القرآن العظيم( ابن كثير) ابن كثير دمشقى اسماعيل بن عمرو
تفسير القرآن الكريم( ابن قيم) ابن قيم جوزى محمد بن ابى بكر
تفسير غرائب القرآن و رغائب الفرقان نيشابورى نظام الدين حسن بن محمد
جلاء الأذهان و جلاء الأحزان جرجانى ابو المحاسن حسين بن حسن
كتاب التسهيل لعلوم التنزيل ابن جزى غرناطى محمد بن احمد
قرن نهم
التبيان فى تفسير غريب القرآن ابن هائم شهاب الدين احمد بن محمد
تفسير الجلالين محلى جلال الدين / جلال الدين سيوطى
جواهر الحسان فى تفسير القرآن ثعالبى عبدالرحمن بن محمد
قرن دهم
تأويل الآيات الظاهرة حسينى استرآبادى سيد شرف الدين على
تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين كاشانى ملا فتح الله
الدر المنثور فى تفسير المأثور سيوطى جلال الدين
زبدة البيان فى أحكام القرآن، مقدس اردبيلى احمد بن محمد
سواطع الالهام فى تفسير القرآن فيضى دكنى ابوالفضل
بنابراین در زمان حیات پیامبر(صلی الله علیه واله)، برخی به عنوان کاتب قرآن و برخی به عنوان حافظ قرآن را به قرن اول و دوم رسانده و از آن به بعد از قرن دوم تا قرن دهم یعنی تا زمان صفویه تفاسیری موجود است که قرآن را به صورت فعلی و چینش سور فعلی تفسیر کرده اند. این خود گویای آن است که همان قرآن زمان پیامبرصلی الله علیه واله به دست ما رسیده است زیرا این تفاسیر از سوره حمد شروع شده و به سوره ناس خاتمه می یابد.

 

 

منابع:
1.مقریزی، تقى الدين أحمد بن على،إمتاع الأسماع بما للنبى من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقيق محمد عبد الحميد النميسى، بيروت، دار الكتب العلمية، ط الأولى، 1420/1999.،ج‏9،ص:334
2. ابن حبیب، محمد، كتاب المحبر، تحقيق ايلزة ليختن شتيتر، بيروت، دار الآفاق الجديدة، بى تا.،ص:286
3. این عبدالبر، یوسف، الاستيعاب فى معرفة الأصحاب،تحقيق على محمد البجاوى، بيروت، دار الجيل، ط الأولى، 1412/1992،ج‏3،ص:1130
4.همان،ج‏1،ص:199؛
5. همان،ج‏3،ص:1293؛
6. همان،ج‏3،ص:1293
7. ابن اثیر، علی بن محمد، أسد الغابة فى معرفة الصحابة، بيروت، دار الفكر، 1409/1989،ج‏2،ص:208
8. همان، ج3، ص56
9. ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الكبرى،تحقيق محمد عبد القادر عطا، بيروت، دار الكتب العلمية، ط الأولى، 1410/1990،ج‏2،ص:271
10. شیخ کلینی، الكافي، اسلامية، ج‏1، ص: 69

http://www.askdin.com/showthread.php?t=58964&p=974079&viewfull=1#post974079