پرسش:
زمانیکه یک اسب آبی میخواهد جفت گیری کند پس از شکست دادن حریفش به آن تجاوز میکند این عمل باعث میشود تمام اسب های آبی ماده جذب این حیوان شده و بقیه نرها ماده ای نداشته باشند چه کسی این برنامه را در مغز این حیوانات پر کرده است چه کسی از دیدن این بی عدالتی لذت میبرد؟
پاسخ:
در همین انسان ها هم بسیاری ناملایمات و مشکلات هست که باعث آن خود شخص نیست مانند بیماری هایی که از والدین به فرزند می رسد و یا موارد دیگر که با کمی تفکر اشکالی که با دیدن این مسائل به ذهن انسان رسوخ می کند از بین می رود.
خداوند متعال بر اساس حکمت خود نظامی احسن را خلق کرده است و این خلق خدا عبث و بیهوده نبوده است:
آیات قرآن، آشكارا بر غایتمندی جهان دلالت میكنند، چنان كه فرموده است:
«وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ».[1]
«وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما لاعِبِینَ».[2]
«ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّى».[3]
«وَ ما خَلَقْنَا السَّماء وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما باطلاً».[4]
مفاد این آیات این است كه جهان طبیعت بر پایه حق آفریده شده، و باطل در آن راه ندارد، و آفرینش آن از روی بازیگری و عبث نبوده است.
برای اینکه پاسخ این سوال حل شود باید چند نکته را مد نظر قرار داد:
1-دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم دنیایی است که تزاحم یکی از صفات آن است و منافع عده ای با عده دیگر در تزاحم است.گربه برای زندگی موش را شکار می کند و موش حیوان دیگر و یا در حیوانات دیگر و این ها همگی جزء لا ینفک جهان مادی است.
شر و فساد و نظائر آنها، روی هم رفته، بدیها و ناروائیهایی هستند كه در جهان ماده پیدا میشوند و مفهوم بد و ناروا مفهومی است كه از مقایسه با خوب و روا پدید میآید، اگر تندرستی كه خواسته نفس و ملائم طبع ما است نبود، هرگز بیماری را بد نمیشمردیم، و اگر آسایش و امن و هر یك از لذایذ حواس و لذائذ نفس نبود، هیچ گاه از دست دادن آنها برای ما تلخ نبود و بدبختی خوانده نمیشد.[5]
2-اینگونه نیست که حیوانات شعور نداشته باشند بلکه از منابع اسلامی چنین به دست می آید که حیوانات نیز دارای شعور هستند هرچند درجه آن با انسان قابل قیاس نیست.پس اینگونه نیست که هر حیوانی به حیوان دیگر ظلم کند نتیجه یک عمل تعریف شده باشد . مانند داستانى كه از مورچه و سليمان حكايت كرده و فرموده است:
" حَتَّى إِذا أَتَوْا عَلى وادِ النَّمْلِ قالَتْ نَمْلَةٌ يا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَساكِنَكُمْ لا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمانُ وَ جُنُودُهُ وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ" [6]
تا به وادی مورچگان رسيدند مورچه ای گفت : ای مورچگان ، به لانه های خود برويد تا سليمان و لشکريانش شما را بی خبر در هم نکوبند
در روایات اسلامى نیز احادیث متعددى در زمینه رستاخیز حیوانات دیده مى شود، از جمله: از ابوذر نقل شده که مى گوید: ما خدمت پیامبر(ص) بودیم که در پیش روى ما دو بز به یکدیگر شاخ زدند، پیغمبر(ص) فرمود، مى دانید چرا اینها به یکدیگر شاخ زدند؟ حاضران عرض کردند: نه، پیامبر(ص) فرمود ولى خدا مى داند چرا؟ و به زودى در میان آنها داورى خواهد کرد.[7]
3-بسیاری از اتفاقاتی که در این دنیای مادی می افتد بر اساس حکمت و مصلحتی است که از چشم انسان پوشیده است و احاطه بر تمام سبب و مسبب های عالم و چرایی رخداد یک پدیده از حیطه قدرت انسان به دور است.شاید بسیاری از اتفاقاتی که در این جهان رخ می دهد سببی داشته باشد که انسان بر آن آگاه نباشد.
4-نكته دیگری كه باید به آن توجه نمود، اصل اندام وارگی عالم طبیعت است كه از قدیمترین دوران تاریخ فلسفه مورد توجه حكمای الهی بوده است، بر این اساس، جهان یك واحد تجزیه ناپذیر است كه پدیدههای آن با یكدیگر رابطه تكوینی و حقیقی دارند و در نتیجه، قضاوت صحیح درباره احسن بودن آن در گرو مطالعه مجموعه موجودات و نظام كل است، و در نظام كل و توازن عمومی، وجود پستیها و بلندیها، فراز و نشیبها، تاریكی و روشناییها، رنج و لذت همه و همه لازم است.[8]
[1] سوره حجر، آیه 85
[2] سوره انبیاء، آیه16
[3] سوره احقاف، آیه 3
[4] سوره ص، آیه 27
[5] مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى، ج6، ص: 1074 ، انتشارات صدرا
[6] سوره نمل،آيه18
[7] تفسیر مجمع البیان و نور الثقلین ذیل آیه 22 و24 سوره نمل
[8] عقائد استدلالی،ص211 ، نویسنده:علی ربانی گلپایگانی ، مرکز نشر هاجر،چاپ اول
دیدگاه جدیدی بگذارید