باقیات صالحات چگونه برای میت مفید خواهند بود؟

پرسش: لعن و عذاب فرستادن به روح یک میت چگونه است و چگونه به او می رسد؟

پاسخ:
انسانها پس از زندگی در این دنیا وارد عالمی به نام عالم برزخ می شوند. در آن عالم، دو اتفاق برای انسان می افتد.
نخست اینکه پس از محاسبه ای اجمالی، کیفر و پاداش نسبی برخی از اعمال خود را میبینند.
دوم اینکه منتظر تحقق روز حشر و قیامت میشوند.

در این عالم، انسانها به تناسب کارهایی که در دنیا انجام داده اند، به صورت مستقیم و غیر مستقیم بهره مند میشوند. این بهره مندی نیز یا نتیجه مستقیم رفتار و عملکرد دنیوی خودشان است. یا نتیجه غیر مستقیم عملکردشان است.

نوع اول که مشخص است. مثلا انسان در این دنیا عبادت میکند و پاداش آنرا در برزخ میبیند.
اما نوع دوم بدین صورت است که کاری را انجام میدهد که نتیجه آن کار و ثمراتش منحصر به خودش نیست بلکه آن عمل باقی میماند و افراد دیگری نیز از آن بهره مند یا متضرر میشوند. مثلا مدرسه یا مسجدی میسازد یا کتاب مفیدی برای دیانت انسانها مینویسد یا برعکس محلی برای گناه ایجاد میکند. در این موارد، ثمراتی که به انسان میرسد، منحصر به زمانی خاص نیست بلکه تا زمانی که آن عمل باقی است و دیگران از ان متاثر میشوند، پاداش یا عقاب عملکردی که انسانها در نتیجه تاثیر از آن کار میبینند، به آن شخص بانی نیز میرسد. چنانکه قران کریم بیان میکند:
«اَلْمالُ وَ اَلْبَنونَ زينَةُ الحياةِ الدّنيا وَ الباقياتُ الصّالحاتُ خَيرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَوابا و خيرٌ اَملاً»(1)

در روایتی نیز این مسئله به وضوح مورد اشاره قرار گرفته است و بیان شده که هر کسی سنتی ناپسند قرار دهد، گناهی به تناسب کسانی که به آن عمل میکنند در نامه عمل او نیز نوشته می شود:
مَنِ اسْتَنَّ بِسُنَّةِ حَقٍّ كَانَ لَهُ أَجْرُهَا وَ أَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ مَنِ اسْتَنَّ بِسُنَّةِ بَاطِلٍ كَانَ عَلَيْهِ وِزْرُهَا وَ وِزْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا إِلَى يَوْم‏(2)


کسی‌که سنت نیکوئی را رایج کند، ثواب هر کس که به آن عمل کند، تا روز قیامت به او می‌رسد و همین‌طور اگر کسی سنت بد و گناهی را ترویج کند، گناه آن سنت تا روز قیامت تا مادامی‌که کسی به آن گناه عمل می‌کند به گردن او خواهد بود.

بنابراین، برخی انسانها در برزخ، از نتیجه کارهایی که در دنیا انجام داده اند و مستقیما نتیجه رفتار و عملکرد خودشان نباشد نیز منتفع یا متضرر میشود.
گاهی نیز در نتیجه کاری که خودش یا مثلا فرزندش کرده است، مورد دعا یا لعنت دیگران قرار میگیرد.
این قسم احتمالا بیشتر مورد نظر پرسشگر بوده است. در این مورد لازم است به چند نکته دقت کنیم

اول. اینکه بر اساس روایات، لعن و نفرین انسانهای دیگر ناپسند است. زیرا در روايتي حضرت امام باقر(ع) مي‌فرمايد:
«كسي كه چيزي را لعنت مي‌كند اگر آن شي مستحق نباشد لعنت به خود گوينده بر مي‌گردد. پس از لعن مؤمن بپرهيزيد تا مبادا خود گرفتار شويد.»(3)

لعن اموات نیز مگردر موارد خاص مانند دشمنان خدا و رسول الله، کار درستی نیست و بهتر است انسان از لعن کردن اموات خودداری کند. چنانکه در روایتی منسوب به رسول گرامی اسلام به این مطلب اشاره شده است که مردگان را دشنام ندهید، زیرا آن‌ها به آنچه پیش فرستاده‌اند می‌رسند پس اگر مۆمن باشند که مثل زندگان دشنام به آنها جایز نیست و اگر فاسق باشند با اعمال بدی که انجام داده‌اند خود را گرفتار و محروم از رحمت الهی ساخته‌اند، بنابراین، شما به آنان دشنام ندهید:
« لاتسبوا الاموات فانهم قد افضوا الی ماقدموا» (4)

دوم. اینکه میتی که مورد لعن قرار میگیرد یا مستحق این لعن است یا نیست. اگر مستحق نباشد، لعن به او نمیرسد و اگر مستحق این لعن باشد به او میرسد. رسول خدا(ص) فرمودند:
«هرگاه لعنت از دهان لعنت‏گر خارج شود نگاه مى‏ كند، اگر راهى به سوى آن چيزى كه متوجه آن شده است يافت به طرفش مى ‏رود وگرنه به طرف كسى كه از دهانش خارج شده است برمى‏ گردد».(5)

باتوجه به این دو نکته، اگر میتی که خودش مستحق لعن است یعنی کاری کرده که دیگران حق پیدا میکنند او را مورد لعن و نفرین قرار بدهند، در این صورت، آن شخص به واسطه این اذیتی که در حق مومنی دیگر روا داشته - کاری که باعث شده او نسبت به این میت، بغض بیابد و او را نفرین و لعن کند- عذاب خواهد شد.

نکته آخر اینکه آن میت چطور مطلع میشود که چه شخصی برایش نفرین فرستاده و باعث عذابش شده است، این مسئله را به صورت خاص در متون روایی نیافتم. ولی به صورت کلی چون عالم برزخ جائی است که چشم انسان به روی حقایق باز میشود و هیچ کسی پاداش یا عذابی نمیبیند مگر اینکه از منشأ آن مطلع میشود میتوان برداشت کرد که نفرین کننده او را نیز به او معرفی میکنند.

پی نوشتها:
1. سوره کهف، آیه 46
2. حسین بن محمد نوری، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البیت، 1408، ج12، ص230
3. محمدمحمدي ري شهري‌، ميزان الحكمة‌، دار الحديث، قم، چاپ اول،۱۳۷۵، ج 5، ص 616.
4. نهج الفصاحه، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، دنیای دانش، 1382، چاپ چهارم، ص671، فراز 2459.
5. نقل از پرسمان دانشجویی، دفتر نمایندگی ولی فقیه، حکم لعن و نفرین.

http://www.askdin.com/showthread.php?t=63819&p=1003698&viewfull=1#post10...