پرسش:
کیفیت دیدن اموات در خواب به چه صورت است؟
پاسخ:
بحث در مورد خواب بسیار پیچیده است به گونه ای که هنوز دانشمندان به تمام زوایای خواب پی نبرده اند و در متون دینی نیز به برخی از زوایای آن اشاره شده است. قرآن می فرماید:
اللَّهُ يَتَوَفَّى الْأَنفُسَ حِينَ مَوْتِهَا وَالَّتِي لَمْ تَمُتْ فِي مَنَامِهَا فَيُمْسِكُ الَّتِي قَضَى عَلَيْهَا الْمَوْتَ وَيُرْسِلُ الْأُخْرَى إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ
خدا جانها را به هنگام مردنشان می گيرد ، و نيز جان کسانی را که در، خواب خود نمرده اند جانهايی را که حکم مرگ بر آنها رانده شده نگه می داردو ديگران را تا زمانی که معين است باز می فرستد در اين عبرتهاست برای آنهايی که می انديشند.[1]
به این ترتیب هنگامى که به فرمان خدا پرتو روح از بدن برچیده مىشود و جز شعاع کم رنگى از آن بر این جسم نمىتابد، دستگاه درک و شعور از کار مىافتد، و انسان از حس و حرکت باز مىماند، هر چند قسمتى از فعالیتهایى که براى ادامه حیات او ضرورت دارد، مانند ضربان قلب و گردش خون و فعالیت دستگاه تنفس و تغذیه ادامه مىیابد.[2]
رؤيا امرى است ادراكى، كه قوه خيال در آن مؤثر و عامل است و اسباب و عوامل خارجى كه محيط به بدن آدمى است، از قبيل حرارت و برودت و امثال آن، و همچنين عوامل داخلى كه بر آن عارض مىشود از قبيل مرض و ناملايمات و انحرافات مزاج و پرى معده و خستگى و غير آن، همه در قوه مخيله و در نتيجه در خوابها تاثير مىگذارد.
البته نمی توانیم بگوییم بطور كلى هر چه رؤيا هست از اين قبيل است و حقيقت و واقعيتى ندارد بلکه خوابهايى در اين ميان هست كه رؤياى صالح و صادق است و از حقائقى پرده برمىدارد كه هيچ راهى به انكار آن نيست، و نمىتوانيم بگوييم هيچگونه رابطه اى بين آنها و بين حوادث خارجى و امورى كه كشف و پيش بينى شده وجود ندارد.
ممکن است که انسان در خواب، با سیر در عالم مثال و عقل، خدمت این عزیزان تشرف یابد یعنی وقتى انسان به خواب رفت به عالم مثال و عقل که خود، هم سنخ آنها است متوجه شود، و در نتیجه پارهاى از حقایق آن عوالم را به مقدار استعداد و امکان مشاهده نماید.[3]
بنابراین از لحاظ امکان عملی ممکن است ارتباطی روحی در خواب واقع شود که از حقیقت برخوردار است. همچنان که در برخی موارد ممکن است چنین ارتباطی رخ نداده و همه رؤیا ساخته و پرداخته توهمات فرد باشد که اکثراً چنین مواردی برای معبر رؤیا یا خود فرد قابل تشخیص است. به طور کلی هرقدر یک رؤیا از آثار وجودی و کمال عقلانی و عرفانی بالاتری برخوردار باشد، نشانگر صادقه بودن آن است.
در حديثي از رسول اللّه صلي الله عليه وآله چنين نقل شده: "الرؤيا ثلاثة: بُشْري مِنَ اللّهِ، تَحرينٌ مِن الشيطانِ، و الذي يَحدِثَ به الانسانُ نَفسَه فَيراهُ في مَنامه" يعني خواب بر سه قسم است: يا بشارتي از سوي خداوند است، يا غم و اندوهي از طرف شيطان است و يا مشكلات روزمره انسان است كه در خواب آن را ميبيند و در حدیث دیگر از حضرت آمده: رؤيا (خوابهاى خوب و خوش ) از جانب خداوند است و خوابهاى آشفته از جانب شيطان ..[4]
به نظر میرسد با توجه به برخی روایاتی که در مورد تمثل شیطان در خواب وجود دارد غیر از مواردی که استثنا شده اند شیطان بتواند در خواب به شکل برخی از انسان ها در بیاید:
در حدیثی از رسول خدا آمده است:مَنْ رَآنِي فِي مَنَامِهِ فَقَدْ رَآنِي لِأَنَّ الشَّيْطَانَ لَا يَتَمَثَّلُ فِي صُورَتِي وَ لَا فِي صُورَةِ أَحَدٍ مِنْ أَوْصِيَائِي وَ لَا فِي صُورَةِ وَاحِدَةٍ مِنْ شِيعَتِهِمْ...[5]
هرکس مرا در خوابش ببیند به تحقیق مرا دیده است زیرا شیطان به صورتی شبیه من و اوصیای من و شیعیان اوصیای من متمثل نمی شود
تشخیص اینکه رویایی صادقه است و یا کاذبه کار آسانی نیست و باید به اهل فن در این زمینه رجوع کرد مگر اینکه همراه قرائنی باشد که برای ما روشن شود که خواب حقیقت دارد ولی ملاک هایی در روایات بیان شده است که می تواند در تشخیص آن مارا کمک کند. هرچه خواب به سحر نزدیک تر باشد ، احتمال صادق بودن آن بیشتر است .
ابوبصیر از امام صادق علیه السلام پرسید: آیا خواب راست و دروغ هر دو یک منشأ دارد؟ حضرت فرمود: "درست است (با این تفاوت که) رؤیای دروغ و خلاف واقع را انسان در آغاز شب که هنگام تسلط (شیاطین) رانده شده و نابکار است می‌بیند. این گونه رؤیاها تخیلات آدمی است که دروغ و غیر واقعی و بی‌فایده می‌باشد. اما رؤیای صادق را بعد از گذشت دو سوم شب که فرشتگان فرود می‌آیند و آن پیش از سحر است می‌بیند. این گونه رؤیاها راستند و به خواست خدا تحقق می‌یابند مگر آن که بیننده خواب جنب یا ناپاک خوابیده باشد و خدا را چنان که شایسته است، یاد نکرده باشد. در این صورت رؤیا، مختلف و با درنگ و تأخیر تحقق می‌یابد."[6]
مرحوم شيخ عباس قمي، با بهره گيري از برخي كتاب هاي بزرگان دين، بعضي آداب و شرايطي را بيان نموده و باور دارد كه با رعايت آنها مي‌توان اموات را در خواب ديد. برخي از شرايط و آداب عبارتند از:
1) وضو گرفتن قبل از خواب،
2) خواندن سوره هاي: شمس، ليل، قدر، كافرون، اخلاص، فلق و ناس
3) فرستادن صلوات بر محمد(ص) و آل آن حضرت(ع)
4) صد مرتبه خواندن سورة اخلاص،
5) به جانب راست خوابيدن،
6) خواندن برخي از دعاها، ماننداين دعا: اللهمّ أنت الحيّ الذي لا يوصف و الايمان يعرف منه...".[7]
[1] سوره : الزمر آیه : 42
[2] نک: تفسیر نمونه، ج19، ص: 482و 483
[3] برای آگاهی بیشتر، نک: ترجمه المیزان، ج11، ص 366- 373
[4] بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج58، ص: 191 ،نويسنده: مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى ، ناشر: دار إحياء التراث العربي ، مكان چاپ: بيروت ، سال چاپ: 1403 ق ، نوبت چاپ: دوم
[5] ابن بابويه، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، 4جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم - قم، چاپ: دوم، 1413 ق
[6] کافی ج 8،ص 91 نويسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق ، محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد ، ناشر: دار الكتب الإسلامية ، مكان چاپ: تهران ، سال چاپ: 1407 ق ، نوبت چاپ: چهارم
[7] براي ديدن تفصيل مطالب به حاشيه كتاب مفاتيح الجنان كه در فهرست به نام باقيات الصالحات آمده، رجوع فرماييد.به نقل از سایت ای پرسش
دیدگاه جدیدی بگذارید