پرسش:
در برخی رویات وارد شده کسی که به زیارت امام حسین(سلام الله علیه) نرود ایمانش ناقص بوده و اگر به بهشت برود مرتبه اش پایین تر از سایر مومنان است؛ و یا در روایت دیگری وارد شده است: چنین شخصی اگر هم از اهل بهشت باشد از ميهمانان اهل بهشت خواهد بود.
منظور این روایات چیست؟ چرا اینقدر بر زیارت امام حسین(سلام الله علیه) سخت گیری شده است؟
 
 

پرسش:
بله همانطور که فرمودید امام صادق(سلام الله علیه) در روایتی می فرمایند:
«مَنْ لَمْ يَأْتِ قَبْرَ الْحُسَيْنِ ع حَتَّى‏ يَمُوتَ كَانَ مُنْتَقِصَ الْإِيمَانِ مُنْتَقِصَ الدِّينِ إِنْ‏ أُدْخِلَ‏ الْجَنَّةَ كَانَ‏ دُونَ‏ الْمُؤْمِنِينَ‏ فِيهَا»؛ هر كس به زيارت قبر امام حسين(علیه السلام) نرود تا بميرد، ايمانش ناتمام و دينش ناقص خواهد بود به بهشت هم كه برود پايين‌تر از مؤمنان در آنجا خواهد بود.(1)

و نیز در روایت دیگری از آن حضرت(سلام الله علیه) آمده است:
«مَنْ لَمْ يَأْتِ قَبْرَ الْحُسَيْنِ ع وَ هُوَ يَزْعُمُ أَنَّهُ لَنَا شِيعَةٌ حَتَّى يَمُوتَ فَلَيْسَ هُوَ لَنَا بِشِيعَةٍ وَ إِنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَهُوَ مِنْ ضِيفَانِ أَهْلِ الْجَنَّة»؛ امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه به زيارت قبر امام حسين نرود و خيال كند كه شيعه ما است و با اين حال و خيال بميرد او شيعه ما نيست و اگر هم از اهل بهشت باشد از ميهمانان اهل بهشت خواهد بود.(2)

اما باید توجه داشت که این روایات به دنبال سخت گیری برای زیارت امام حسین(سلام الله علیه) نیستند، بلکه به دنبال تبیین جایگاه امام حسین(سلام الله علیه) و زیارت آن حضرت است که حکمت عمیقی در ورای آن وجود دارد. برای پاسخ تفصیلی باید به چند نکته توجه بفرمایید:

نکته اول: قطعا منظور این روایت کسی است که بدون عذر زیارت سیدالشهدا(سلام الله علیه) را ترک کند، وگرنه کسی که دلش مملو از عشق به امام حسین(سلام الله علیه) است اما به خاطر موانعی نمی تواند مشرف شود و در حسرت زیارت است خب این اتفاقا نشان از عمق ایمان و معرفت او دارد و شاید در آخرت به خاطر این حسرت پاداش و عوض هم داشته باشد، نه اینکه توبیخ شود!

نکته دوم: علی رغم جایگاه عظیمی که این روایات برای زیارت سیدالشهدا(سلام الله علیه) ترسیم می کنند باز هم اینها دلیل بر وجوب آن نیست، و این دو روایت هم سخن از مواخذه و عذاب هم ندارند؛ در روایت اول سخن از نقصان ایمان است، طبیعتا کسی که زیارت امام حسین(سلام الله علیه) را بدون عذر ترک کند این نشان از ضعف ایمان او نسبت به جایگاه امام حسین(سلام الله علیه) است. این تنبیه نیست، بلکه علامتی برای نشاندادن ضعف و قوت ایمان است.
در روایت دوم هم می فرماید چنین کسی شیعه ما نیست، روشن است که شیعه در اینجا به معنای پیرو است، چون می فرماید چنین شخصی ممکن است اهل بهشت باشد، پس یعنی به لحاظ اعتقادی شیعه است، اما به لحاظ عملی و رفتاری پیرو و شیعه ائمه(علیهم السلام) نیست، چرا که ایشان تأکید فراوانی بر زیارت سیدالشهداء(سلام الله علیه) داشته اند.

نکته سوم: تأکید بر برخی عبادات طبیعتا به خاطر آثار آن عبادات است، هر چه مهمتر باشد تأکید بر آن بیشتر است.
فلسفه این تأکیدات عظیم برای زیارت سیدالشهدا(سلام الله علیه) هم این است که این زیارت ها در حقیقت همان ادامه راه حضرت زینب(سلام الله علیها) است؛ قیام امام حسین(سلام الله علیه) باید زنده نگه داشته و روز به روز بر رونق و قلمرو جغرافیایی این پیام افزوده شود، این پیام باید به همه دنیا برسد، زیارت سیدالشهدا(سلام الله علیه) و زیارت اربعین هم گامی در این مسیر به شمار می رود.

امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) هم که ظهور می کنند خود را به عنوان پسر امام حسین(سلام الله علیه) معرفی میکنند، شناساندن امام حسین(سلام الله علیه) به جهانیان، و جلب قلوب جهانیان به این مغناطیس عظیم الهی گامی در جهت زمینه سازی ظهور به شمار می رود، لذا کسی که متوجه این مسئله باشد نشانه عمق ایمان اوست، و کسی که متوجه این جایگاه و این پیام نباشد چنین بی اهمیتی­ای نشان از ضعف ایمان او دارد.

نکته چهارم: روایت اول موثقه است و در مدلول آن هم خیلی ابهام نداشته و روشن است، اما روایت دوم در کتاب کامل الزیارات آمده است که اگر مبنای ما صحت تمام روایات کتاب کامل الزیارات باشد و این روایت را بپذیریم طبیعتا معنای آن این خواهد بود که کسی که عمدا و بدون عذر زیارت سیدالشهدا(سلام الله علیه) را ترک کند اگرچه ممکن است اهل بهشت باشد، اما مالک بهشت نیست، و این تجلّی نقصان ایمان اوست، او صرفا متنعم است، یعنی از نعمت های بهشت بهره می برد، اما یک پله از دیگران پایین تر بوده و مالک بهشت نیست.

پی نوشت ها:
1. طوسی، محمد بن حسن، تهذیب، دار الكتب الإسلاميه‏، تهران، چاپ چهارم، 1407ق، ج6، ص45.
2. ابن قولويه، جعفر بن محمد، كامل الزيارات، دارالمرتضویة، نجف، چاپ اول، 1356ش، ص 193.