اول فاعل بوده یا مفعول؟

پرسش:
در برهان امکان و وجوب در ابتدا موجودات را به دو قسم موجوداتی که وجودشان از موجودی دیگر است و موجوداتی وجودشان را از موجودی دیگر نیست. اگر از دید هر موجود از موجود دیگر به وجود اومده با سوال اول متوفق میشیم اونم این سواله اول فاعل بوده یا مفعول؟ اول مرغ بوده یا تخم‌مرغ ؟؟ لطفا این مشکل را حل کنید.

پاسخ:
برای پاسخ به پرسش مذکور، توجه شما را به این نکات جلب می کنیم:

1. برهان امکان و وجوب از این قرار است که: هر موجودی یا ضرورتا موجود است(واجب الوجود) و یا ممکن است که وجود داشته باشد و ممکن است وجود نداشته باشد(ممکن الوجود و العدم). در صورت نخست، آن وجود نیازی به علت ندارد اما در صورت اخیر نیازمند علت است و نهایتا باید به علتی ختم شود که آن موجود به علت دیگر نیازی ندارد که همان واجب الوجود است.

2. بر این اساس، اینطور نیست که هر موجودی از موجود دیگری بوجود آمده است بلکه موجودات ممکن الوجود لزوما از موجود دیگری بوجود آمده اند. نهایتا سلسله علل به موجودی می رسد که او از موجود دیگری بوجود نیامده است؛ که همانا خداوند (به تعبیر دینی) یا واجب الوجود (به تعبیر فلسفی) است.

3. مطلب بعدی این که در سلسله علل، حتما اول علت (یا به تعبیر شما فاعل) موجود است و سپس معلول (یا به تعبیر شما مفعول) چرا که اساسا رابطه علّی میان دو موجود بدین معنا است که وجود یکی از آنها متوقف است بر وجود دیگری: موجودی که وجود دیگری بر آن متوقف است را علت می نامند؛ و آن که وجودش بر دیگری متوقف است را معلول می نامند. بر این اساس، همواره باید اول علت موجود باشد وگرنه معلول بوجود نمی آید.

4. اما درباره مرغ و تخم مرغ گفتنی است از آن جایی که علت حقیقی امور خداوند است و خداوند قادر است گاهی معلول را از طریق غیرمتعارف ایجاد کند، هیچ ایرادی ندارد، که تخم مرغ را بدون مرغ متولد کند و یا مرغ را بدون تولد از تخم مرغ متولد سازد. آری، اینک روش متعارف چنین است که مرغ از تخم مرغ متولد می شود چنانکه تخم مرغ نیز از مرغ دیگر متولد می شود و آن مرغ دیگر از تخم مرغ دیگر و... اما این که نهایتا اولین موجود در این سلسله، مرغ بوده یا تخم مرغ معلوم نیست؛ چرا که هر دو مورد نسبت به قدرت الهی ممکند و خداوند قادر است که تخم مرغ را بدون مرغ متولد کند و یا مرغ را بدون تولد از تخم مرغ متولد سازد.

همین دو فرض در مورد خلقت انسانها نیز جاری است جز این که در این مورد، متون دینی به ما می گویند که خداوند برای اولین بار، نخست آدم و حوا را دفعتا آفرید و سپس سایر موجودات را از آنها: در مورد انسانها نیز هر انسانی از والدین متولد می شود و والدین نیز از والدین انسانی دیگر تا این که به آدم ع می رسیم که خداوند او را بدون والدین آفرید.

http://www.askdin.com/showthread.php?t=63694&p=998907&viewfull=1#post998907