دیدگاه اهل سنت در مورد امام زمان(عج) چیست؟

سؤال: دیدگاه اهل سنت در مورد امام زمان(عجل الله فرجه) چیست؟

جواب:
عقیده ی مهدویت باوری مشترک میان فریقین است و اهل سنت نیز همچون شیعه به اصل مهدویت معتقد بوده؛ هر چند اختلافاتی در بیان مصداق و ویژگی های امام مهدی (علیه السلام) در دیدگاه شیعه و سنی وجود دارد.

بیان اشتراکات میان دو مذهب پیرامون امام مهدی (علیه السلام) برخی از این عناوین و موضوعات مشترک میان دو مذهب در مورد امام مهدی (علیه السلام) به نقل اهل سنت بدین شرح است:
1) انکار مهدی (علیه السلام) موجب کفر است.(1)
2) مهدی (علیه السلام) «خلیفة الله» است.(2)
3) مهدی (علیه السلام) خلیفه خدا و یکی از دوازده خلیفه ی پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) است.(3)
4) ظهور مردی از خاندان پیامبر (صلی الله علیه وآله) قطعی است.(4)
5) مهدی (علیه السلام) همنام پیامبر (صلی الله علیه وآله) است.(5)
6) مهدی (علیه السلام) از نسل پیامبر (صلی الله علیه وآله) و چهره اش همچون ستاره ی درخشان است.(6)
7) مهدی دادگستر جهان، از تبار علی بن ابی طالب (علیهما السلام) است.(7)
8) مهدی (علیه السلام) از تبار فاطمه (علیها السلام) است.(8)
9) مهدی (علیه السلام) از فرزندان عبدالمطلب و از سروران بهشت است.(9)
10) مهدی (علیه السلام) برتر از ابوبکر و عمر است.(10)
11) حاکم دادگستر جهانی از خاندان پیامبر (صلی الله علیه وآله) است.(11)
12) ظهور مهدی (علیه السلام) برای اقامه ی عدل جهانی، قطعی است.(12)
13) مهدی (علیه السلام) که همنام پیامبر (صلی الله علیه وآله) است قطعا حکومت می کند و زمین را سرشار از عدل و داد می سازد همان گونه که سرشار از ظلم وستم باشد.(13)
14) مهدی (علیه السلام) از خاندان پیامبر (صلی الله علیه وآله) است که خداوند کار قیام او را در یک شب اصلاح می کند.(14)
15) اگر از عمر دنیا تنها یک روز باقی مانده باشد خداوند آنقدر آنروز را طولانی می کند تا مهدی (علیه السلام) ظهور کند.(15)
16) نزول حضرت عیسی (علیه السلام) و اقامه ی نماز به امامت حضرت مهدی (علیه السلام).(16)
17) شمار اصحابی که با او میان رکن و مقام بیعت می کنند به شمار اصحاب بدر است.(17)
18) از نشانه های ظهور ندای آسمانی در لزوم پیروی مهدی (علیه السلام)است.(18)
و...

بیان افتراقات:
1) شیعه امام مهدی (علیه السلام) را امامی معصوم دانسته و این در حالی است که اهل سنت اعتقادی به عصمت امام مهدی (علیه السلام) نداشته؛ اما معتقدند روش آنحضرت به روش نبوت خواهد بود و خلافت را بر روش و منهج نبوت بنیانگذاری می کند.(19)
2) شیعه امام مهدی (علیه السلام) را برتر از عیسی (علیه السلام) دانسته و به واسطه ی چنین امری در روایات فریقین وارد شده که عیسی (علیه السلام) به مهدی (علیه السلام) در نماز اقتدا می نماید.(20)
3) شیعه معتقد است که امام مهدی (علیه السلام) دوازدهمین امام معصوم بوده که در سال (255هـ) بدنیا آمده؛ ولی جمهور اهل سنت معتقدند که آنحضرت هنوز بدنیا نیامده است.(21)
4) شیعه معتقد است امام مهدی (علیه السلام) از نسل امام حسین (علیه السلام) است؛ اما نظر عمده ی اهل سنت آن است که امام مهدی (علیه السلام) از نسل امام مجتبی (علیه السلام) است.(22)

باید توجه داشت که مساله ی مهدویت امری اعتقادی است که گرایش به مذهبی خاص در پذیرش و عدم پذیرش آن مدخلیتی ندارد.
 

پی نوشت:
1. السهیلی، الروض الانف، ج2، ص279، دار إحياء التراث العربي، بيروت: «وَمَنْ كَذّبَ بِالْمَهْدِيّ فَقَدْ كَفَرَ».
2. احمد بن حنبل،‌ مسند، ج37، ص70، ح22387، مؤسسة الرسالة-لبنان: «‌إِذَا رَأَيْتُمْ الرَّايَاتِ السُّودَ قَدْ جَاءَتْ مِنْ خُرَاسَانَ فَأْتُوهَا فَإِنَّ فِيهَا خَلِيفَةَ اللَّهِ الْمَهْدِيَّ»؛‌ ابن ماجة، سنن ابن ماجة، ج5، ص541، ح4084، دارالجیل: «فَإِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَبَايِعُوهُ وَ لَوْ حَبْوًاعَلَى‏الثَّلْجِ‏، فَإِنَّهُ خَلِيفَةُ اللَّهِ، الْمَهْدِيُّ».
3. بذل المجهور فی حل ابی داود،‌ العلامة المحدث خلیل احمد السهارنفوری، ج17، ص95، دارالکتب العلمیة: «...و آخرهم الامام المهدی علیه السلام و عندی هذا هوالحق».
4. ابن حبان، صحیح ابن حبان، ح5359، مؤسسة الرسالة - بيروت: «لو لم يبقى من الدنيا إلا ليلة لملك فيها رجل من أهل بيت النبي صلى الله عليه و سلم».
5. نعیم بن حماد،‌الفتن،‌ج1، ص368، ح1080، مكتبة التوحيد - القاهرة: «اسم المهدي اسمي»
6. السیوطی، صحيح وضعيف الجامع الصغير وزيادته،‌ ح12717، هذا الكتاب الإلكتروني: «المَهْدِيُّ رَجُلٌ مِنْ وَلَدِي وَجْهُهُ كالْكَوْكَبِ الدُّرِّيِّ».
7. الطبرانی،‌ المعجم الاوسط، ج4، ص256، ح4130، دار الحرمين - القاهرة: «سيخرج من صلب هذا فتى يملأ الأرض جورا وظلما».
8. السیوطی، جامع الصغیر،‌ح9241، دارالفکر: «المهدي من عترتي، من ولد فاطمة».
9. ابن ماجة، سنن ابن ماجه، ج5، ص543، ح4087، دارالجیل: «نَحْنُ، وَلَدَ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ، سَادَةُ أَهْلِ‏ الْجَنَّةِ، أَنَا وَ حَمْزَةُ وَ عَلِيٌّ وَ جَعْفَرٌ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ الْمَهْدِيُّ».
10. ابن ابی شیبة، المصنف، ج8، ص679، دارالفکر: «يكون في آخر الزمان خليفة عليه لا يفضل عليه أبو بكر ولا عمر».
11. احمد بن حنبل،‌ مسند احمد،‌ج17، ص321،‌ ح11223، مؤسسة الرسالة: «تُمْلَأُ الْأَرْضُ ظُلْمًا وَجَوْرًا ثُمَّ يَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ عِتْرَتِي يَمْلِكُ سَبْعًا أَوْ تِسْعًا فَيَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطًا وَعَدْلًا».
12. همان، ج2، ص163، ح773: «لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنْ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ لَبَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ رَجُلًا مِنَّا يَمْلَؤُهَا عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْرًا».
13. الحاکم النیسابوری،‌المستدرک علی الصحیحین، ج4، ص488، ح8364، دار الكتب العلمية - بيروت: «لا تذهب الأيام و الليالي حتى يملك رجل من أهل بيتي يوطئ اسمه اسمي و اسم أبيه اسم أبي فيملأ الأرض قسطا و عدلا كما ملئت جورا و ظلما».
14. السیوطی، جامع الصغیر، ح9243، دارالفکر: «المهدي منا أهل البيت، يصلحه الله في ليلة».
15. الترمذی، سنن الترمذی، ج4، ص246، ح2231، دارالحدیث-قاهرة: «لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنْ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ لَطَوَّلَ‏ اللَّهُ‏ ذَلِكَ ‏الْيَوْمَ‏ حَتَّى يَلِيَ».
16. البخاری، صحیح البخاری، ج5، ص401، ح3087، لجنة احیاء کتب السنة-مصر: «كيف أنتم إذا نزل ابن مريم فيكم وإمامكم منكم».
17. السیوطی، الحاوی للفتاوی، ج2، ص63، دار الكتب العلمية - بيروت: «فيبايع بين الركن والمقام وهو كاره يبايعه مثل عدة أهل بدر يرضى عنه ساكن السماء وساكن الأرض».
18. الطبرانی، مسند الشامیین، ح937، مؤسسة الرسالة: «يخرج المهدي وعلى رأسه ملك ينادي إن هذا المهدي فاتبعوه».
19. مولانا محمد ظفر اقبال، امام مهدی در اسلام، مترجم: مولانا عبدالرحمن ملازهی، ص87، ناشر: امام محمد غزالی.
20. اهل سنت مقام حضرت عیسی (علیه السلام) را برتر از امام مهدی (علیه السلام) می دانند و در وجه آن بیان نموده اند که عیسی(علیه السلام) پیامبر است؛ اما مهدی (علیه السلام) پیام آور خدا نبوده و چنین امری بیانگر فضیلت عیسی (علیه السلام) بر اوست. ر.ک: محمد ظفر اقبال، اعتقاد به امام مهدی در اسلام،‌ص39، ناشر: امام محمد غزالی.
22. شرح سنن أبي داود ـ عبد المحسن العباد، ج25،ص22، مکتبة الشاملة: «والحديث الذي مر فيه التصريح بأنه من أولاد الحسن ضعيف، ولكن المشهور عند أهل السنة هو هذا».