پرسش:
چرا مراقبت انسان برای نجات از مجازات اخروی اهمیت دارد؟
پاسخ:
مقدمه؛ خداوند متعال با توجه به حکمت و فیاضیت مطلقش انسان را خلق کرده و وسایل پیشرفت و کمال او را هم مهیا کرده است؛ هم عقل به او داده و هم رسول ظاهری برایش فرستاده است. بنابراین از نظر عقلانی خلق موجودی که قابلیت رسیدن به کمال را دارد نیکوست، خصوصا اینکه برای رسیدن او به کمال شرایط و لوازمی هم اندیشیده شود و به عبارت دیگر مسیر برای او هموار شود. به عبارت دیگر، خداوند «انسان» خلق کرده است، نه انسانِ بهشتی یا انسانِ جهنمی؛ پس این ما هستیم که عاقبت خود را رقم می زنیم و لذت و رنج اخروی هم چیزی جز اعمال ما نیست. باطن عمل در آخرت جلوه گر شده و انسان از آن لذت یا درد را حس می کند.
با توجه به مقدمه پیشین، مسلما حیات ابدی انسان اهمیت زیادی دارد، چرا که حداقل هیچ انسان عاقلی نه تنها خود را به رنج و سختی نمی اندازد، بلکه طالب لذت بردن خود است. این حداقل هدفی است که انسان را نسبت به حیات اخروی خود حساس می کند. انسان ها در زندگی دنیا که مدت ناچیزی نسبت به آخرت دارد(1)، به دنبال اموری هستند که با طبع و نفس آنها ملائم باشد و به تعبیر دیگر لذت بخش باشد، حتی مشکلات و سختی هایی را متحمل می شوند که مدتی را در لذت و خوشی به سر ببرند، مانند کسی که یک هفته سخت کار می کند تا آخر هفته را به تفریح بگذراند.
بنابراین کسب لذت و دفع ضرر، حداقلی ترین هدف انسان از اهمیت دادن به حیات اخروی است. البته در این زمینه روایاتی نیز وارد شده که عبادت انسان ها را دسته بندی کرده است، به عنوان مثال؛ امام صادق(علیه السلام) در این رابطه می فرماید: «إِنَّ الْعُبَّادَ ثَلَاثَةٌ قَوْمٌ عَبَدُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَوْفاً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْعَبِيدِ وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى طَلَبَ الثَّوَابِ فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْأُجَرَاءِ وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حُبّاً لَهُ فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْأَحْرَارِ وَ هِيَ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ»؛ عبادت کنندگان سه دسته اند: گروهی خداوند را از روی ترس می پرستند، این نوع عبادت، عبادت بندگان است. گروهی دیگر حق تعالی را برای کسب ثواب می پرستند، این گروه نیز مانند اجیر هستند. قوم دیگر خداوند را فقط به جهت محبت و علاقه می پرستند، پس این عبادت آزادگان است و بهترین نوع عبادت می باشد.(2)
بنابراین همانطور که در این دنیا هیچ عاقلی جان خود را به مخاطره نمی اندازه و مثلا اعضاء خود را قطع نمی کند، در امر آخرت که از اهمیت بیشتری برخوردار است، انسان باید دقیق تر باشد و این به معنای مراقب بودن اوست.
پی نوشت ها:
1. خداوند در قرآن تفاوت زندگی دنیا و زودگذر بودن آن را اینطور بیان می فرماید: «قَالَ كَمْ لَبِثْتُمْ فىِ الْأَرْضِ عَدَدَ سِنِينَ * قَالُواْ لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ فَسَئلِ الْعَادِّينَ * قَلَ إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا لَّوْ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تَعْلَمُونَ»؛ (خداوند) مى گويد: «چند سال در روى زمين توقّف كرديد؟» (در پاسخ) مى گويند: «تنها به اندازه يك روز، يا قسمتى از يك روز! از آنها كه مى توانند بشمارند بپرس!» مى گويد: « (آرى،) شما مقدار كمى توقّف نموديد اگر مى دانستيد!» (مومنون: 112-114)
2. كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي، دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق، ج2، ص84.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=63475&p=995342&viewfull=1#post995342