آیا انسان در لحظه احتضار چشم بصیرت پیدا می کند؟

پرسش:
آیا انسان در لحظه احتضار چشم بصیرت پیدا می کند؟

پاسخ:
لحظه احتضار زمانی است که انسان از دنیا قطع امید کرده و تعلقات دنیوی اش قطع شده است، لذا این لحظه، زمانی است که برخی امور برزخی را مشاهده می کند، به همین دلیل در مباحث اعتقادی گفته شده توبه تا قبل از مشاهده نشانه های مرگ قابل پذیرش است، اما پس از مشاهده این نشانه ها که انسان یقین به وجود عوالم برتر و احوالات آن پیدا کرده و مطمئن می شود که در حال مرگ است، دیگر توبه فایده ای ندارد.⁽¹⁾ در این زمینه روایات مختلفی وارد شده که مومنین با مشاهده ائمه معصومین^{(علیهم السلام)} و بشارت ملائکه و گاهی با مشاهده جایگاه خود در بهشت، به راحتی جان داده و قبض روح می شوند و در سوی دیگر نیز روایاتی در مورد جان دادن کفار و مشرکین وارد شده که نشان از سختی جان دادن و مشاهده صور قبیح برزخی دارد⁽²⁾، در ادامه به برخی از این روایات اشاره خواهد شد:

سدیر صیرفی از امام صادق علیه السلام سوال کرد: آیا مومن از قبض روح خود ناراحت می شود؟ حضرت پاسخ داد: به خدا قسم، نه! زمانی که ملک الموت برای قبض روح او می آید، مومن شروع می کند به جزع و فزع کردن، ملک الموت می گوید ای ولی خدا ناراحت نباش، به خدا قسم من از مادر مهربان، به تو مهربان ترم، چشمانت را باز کن و رسول خدا، امیر المومنین، فاطمه، حسن، حسین و ائمه علیهم السلام را مشاهده کن!⁽³⁾

در روایت دیگری نیز وارد شده که اشک مومن هنگام مرگ به دلیل مشاهده رسول خداست و از این اشک به اشک شوق تعبیر شده است.⁽⁴⁾

در روایت دیگری امام صادق علیه السلام می فرماید: «مومن از دنیا خارج نمی شود، مگر اینکه به مرگ راضی می شود و این به دلیل عنایت خداوند به برداشتن حجاب ها از دیده اوست تا جایی که مکان خود در بهشت و آنچه خدا برای او آماده کرده را مشاهده می کند و خداوند او را مخیر می کند تا بین ماندن در دنیا و عروج به بهشت یکی را انتخاب کند و او می گوید: من کاری با دنیا و بلاهای آن ندارم و مرگ را انتخاب می کند.»⁽⁵⁾

در مورد مشاهده صور برزخی در حال احتضار، مرحوم طبرسی نیز روایتی را نقل کرده است که رسول خدا^{(صلی الله علیه و آله)} بر بالین جوانى که در حال احتضار بود حاضر گردید، آن حضرت کلمه شهادت(اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله) را به او تلقین فرمود لیکن جوان نتوانست بگوید، پرسید: آیا مادر دارد؟ زنى که نزد او بود عرض کرد بلى من مادر او هستم. فرمود: آیا بر او غضبناکى؟ گفت آرى شش سال است با او حرف نزده ام، پس آن حضرت خواهش کرد از او راضى شود. مادر به خاطر آن حضرت، از جوان درگذشت. زبان آن جوان به کلمه توحید(لا اله الا الله) باز شد و حضرت به او فرمود: چه مى بینى؟ گفت مردى سیاه و زشت روى بد بوى، مرا رها نمى کند. حضرت جمله اى یادش دادند، خواند و عرض کرد: مى بینم مردى سفید رنگ خوش روى، خوشبوى و خوش منظر رو به من آورد و هیولاى مهیب اولى از من دور شده، فرمود: همان جمله را تکرار کن و آن هیکل موحشه به کلى محو گردید.⁽⁶⁾

بنابراین با توجه به روایات مذکور، لحظه احتضار، زمان انقطاع انسان از دنیا و مشاهده برخی صور برزخی است که در این هنگام نیز زمان توبه به پایان رسیده و مقدمات ورود انسان به برزخ آماده می شود.


پی نوشت ها:

 

1. مفيد، محمد بن محمد بن نعمان، (1413)، أوائل المقالات في المذاهب و المختارات، اول، قم، المؤتمر العالمي للشيخ المفيد، ص85.
2. فيض كاشانى، محمد محسن، (1406)، الوافي، اول، اصفهان، كتابخانه امام أمير المؤمنين على عليه السلام، ج24، ص252.
3. كلينى، محمد بن اسحاق،(1407)، الكافي، غفاري، علي اكبر، چهارم، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج3، ص128.
4. فيض كاشانى، محمد محسن، (1406)، الوافي، اول، ج24، ص254.
5. همان، ص245.
6. طبرسی، فضل بن حسن، (1385)، مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، دوم، نجف، المکتبه الحیدریه، ص164.

http://www.askdin.com/showthread.php?t=63196&p=991831&viewfull=1#post991831