پرسش: بعضی از دانشمندان نجوم شناس معتقد هستند که میشود در زمان سفر کرد به گذشته یا آینده رفت. در قرآن هم اشاره شده مردان آنجلس که توی غاربودند در حقیقت زمان اونجا متوقف شده بود. میخوام نظر اسلام رو در این باره بدونم که آیا ممکنه یا خیر؟ یا معلوم نیست.
پاسخ:
بحث سفر در زمان که تاکنون امری تخیلی و از آرزوهای انسان بوده است، را میتوان از جنبه های مختلفی بررسی کرد.
برخی از این جنبه ها عبارتند از:
جنبه فیزیکی
جنبه الاهیاتی
جنبه فلسفی
مباحثی که تاکنون در این رابطه بیان شده است، بیشتر از جنبه فیزیکی مسئله بوده است.
برخی از فیزیکدانان، بخصوص استیوهاوکینگ با استفاده از کوانتوم سعی در توضیح و اثبات امکان این سفر داشته اند که البته بیشتر این مباحث، صرفا بر پایه حدس و گمان بوده و به صورت قضیه شرطیه در آمده است.
در این تاپیک به این جنبه کاری نداریم.
از جنبه الاهیاتی، این مسئله خیلی واضح نیست و دلیلی بر اثبات یا نفی آن نداریم یا حداقل این است که بنده از آن خبری ندارم.
اما از جنبه فلسفی، بحث نیازمند تفکیک بین مقام ثبوت و اثبات است.
از نظر مقام ثبوت، باید گفت این مسئله قابل تحقق است.
یعنی انسان میتواند از آینده یا گذشته خبر پیدا کند و حتی در گذشته حاضر شود، البته با یک قید بسیار مهم
قید مهم این است که انسان با جسم مادی خود نمیتواند در آینده یا گذشته حاضر شود.
بلکه این روح اوست که توان چنین کاری را مییابد.
دلیل اینکه جسم انسان نمیتواند این کار را انجام دهد این است که قوام و لازمه جسم و جسمانیات، بودن در مکان و زمان خاص است.
یعنی موجود جسمانی و مادی، نمیتواند در یک مکان و یک زمان خاص حاضر نباشد.
علاوه بر اینکه نمیتواند در دو زمان و دو مکان تحقق داشته باشد.
بنابراین اگر جسمی بخواهد در زمان قبل یا بعد حاضر شود، یعنی باید زمان و مکان قبلی خود را از دست بدهد و زمان و مکان بعدی خود را انتخاب کند.
حال مسئله مهم در این فرض این است که در هنگام قطع تعلق از مکان و زمان قبل، آیا جسم هست یا نیست.
اگر جسم هست، پس باید زمان و مکان داشته باشد و یک جسم نمیتواند در دو مکان و زمان باشد.
علاوه بر اینکه بودن در دو زمان، مستلزم تناقض است.
چرا که بودن در زمان a، به معنای آن است که در زمان b نیست، حال آنکه فرض این بود که در زمان b قرار دارد..
ما دلیل اینکه گفتیم روح انسان چنین توانایی ای را دارد، دلیلش نیز آن است که روح انسان، جوهری است مجرد و جواهر مجرد، موجوداتی هستند که در قالبهای مادی قرار نمیگیرند.
فرازمانی و فرامکانی هستند.
در مورد مجرد، معنا ندارد که بگوییم در کجا قرار دارد یا در چه زمانی هست.(1)
بنابراین، انسان با روح خود میتواند در آینده یا گذشته حاضر شود و با موجودات حاضر در آن ظرفهای زمانی ارتباط برقرار کند.
با این حال، نکته مهم دیگری که باقی مانده آن است که گرچه از نظر مقام ثبوت، میتوان گفت که نفس چنین توانایی ای را دارد، ولی از جنبه اثباتی، اینکه چنین کاری برای یک شخص خاص روی داده است یا ادعا یا تصور اشتباهی است، راهی برای اثبات یا نفی آن نداریم.
موفق باشید.
ــــــــــــــــــــ
1. ر.ک: محمد تقی مصباح یزدی، اموزش فلسفه، تهران، نشر امیرکبیر، 1377ش، ج2، ص125-127
http://www.askdin.com/showthread.php?t=62596&p=984347&viewfull=1#post984347