پرسش: در قران به داستان سجده فرشتگان و ابلیس به مراتب اشاره شده، اما آیا سجده فرشتگان واقعی هست یا استعاری؟ واضح است که سجده فرشتگان و ابلیس نمی‌تواند واقعی باشد و فقط تمثیلی است، چرا که فرشتگان مجرد هستند و سجده فرشته بر انسان فقط می تواند امر استعاری باشد، علاوه بر ان دستورات خدا شامل دستورات تکوینی و تشریعی است، از دستورات تکوینی کسی قادر به تخلف نیست، ولی ابلیس تخلف می کند، در نتیجه دستور تکوینی نیست، علاوه بر اون تشریعی هم نیست چرا که برای فرشتگان تشریع وجود ندارد. این هم دلیلی بر مثالی بودن این واقعه هست.در ادامه داستان با ملزم شدن آدم و هوا به نزدیک نشدن به درخت ممنوعه میشویم، اما این سوال پیش میاد که اساسا چرا خدا باید چنین دستوری رو فرمان بده، آن هم با یک منبع نزدیک شدن به یک درخت. از این منظر خلقت حضرت آدم نه ادامه نسل انسانهای دیگر است و نه خلقت یک دفعی و غیر تدریجی. چرا که بین نسل انسان پس از ایشان و انسانهای قبل از ایشان انقطاعی وجود دارد که چنین چیزی به هیچ وسیله ای قابل اثبات نیست.
پاسخ:
باسلام و عرض ادب
مسئله فیکسیسم یا ترانسفورمیسم، یکی از مسائل چالش برانگیز در رابطه بین علم و دین است.این مسئله از جنبه های مختلفی طرح و مورد بررسی قرار گرفته است.یکی از این جنبه ها، این است که فارغ از نحوه سازگاری برقرار کردن بین علم و دین، مسئله خلقت انسان چگونه تبیین میشود.
همانطور که میدانید و در این انجمن نیز بارها از ان بحث شده است، دین با طرح نظریه فیکسیسم، مدعی است که حداقل خلقت انسان فعلی از زمان خلقت حضرت ادم شروع شده است(حال چه قبل از ایشان انسانهای دیگری نیز بوده است یا ایشان اولین انسان در این میان بوده اند)
نظریه رقیب که اساسا با این مدعا ناسازگار است، نظریه ترانسفورمیسم است که مدعی است خلقت هیچ موجودی در این عالم، به صورت دفعی نبوده است بلکه همه موجودات و از جمله انسان، به صورت تدریجی و تکاملی ایجاد شده اند.در این میان، نظریات فرعی نیز طرح شده اند که برخی از انها در کلام شما نیز منعکس شده است.
سوالی که مطرح شد، به صورت خلاصه راه حل و تبیین ادیان را نمیپذیرد و مدعی است که فیکسیسم نادرست است و با تبیینی جدید این مسئله را توضیح میدهد.
دلیلی که ارائه شده است، نقدها بر حقیقی بودن گزارش ادیان در مورد خلقت حضرت آدم و جریاناتی است که بیان شده است.
اما پاسخ به نکاتی که بیان شد:
اینکه دستور خداوند به سجده فرشتگان، دستور تشریعی نبوده چرا که دستور تشریعی صرفا برای بندگان و در نتیجه آمدن دین است، نادرست است چرا که دستور تشریعی صرفا به معنای ارائه کردن در قالب دین نیست. در عالم فرشتگان، خداوند دستوراتی را به فرشتگانش میدهد، به نظر شما این دستورات درچه قالبی است.تکوینی است یا تشریعی؟
برخی از انها تکوینی است. اما برخی دیگر به واسطه متون دینی مشخص است که دستور از سنخ تشریع است. اما تشریع به معنای قانونگزاری است نه قرار دادن یک دین. عملی است که به واسطه آن عمل کردن بر اساس مفاد دستور شخص ولی، لازم الاجرا میشود و کسی حق تخطی از انرا ندارد.
اینکه آن درخت چه چیزی بوده و چرا خداوند از خوردن آن منع کرده است، چندان روشن نیست.اما
اولا: اگر این درخت را یک درخت مشخص بدانیم که میوه حقیقی داشته است نه میوه معنوی، در این صورت، منع از نزدیک شدن به این درخت، هر چیزی میتواند باشد و لزومی هم در طرح ان توسط خداوند وجود ندارد.
ثانیا: علت منع میتواند مصلحتی در خود دستور باشد نه در عدم استفاده از ان میوه مشخص(ان میوه هر چه میخواهد باشد) در این فرض، مصلحت ومفسده در خود حکم است نه در متعلق حکم.
بنابراین حتی اگر خود آن درخت مصلحتی در ترکش نبوده است، ولی ممکن است خداوند ادم علیه السلام را از این طریق امتحان کرده است تا او را ازموده و او را تکامل ببخشد.
اما این ادعا که چون سجده مستلزم داشتن جسم و بدن جسمانی است و فرشتگان این اعضا را ندارند پس نمیتوانند سجده کنند و در نتیجه امر به سجده، صرفا یک مسئله نمادین بوده است، نادرست است چرا که حتی اگر در سجده، خم شدن و گذاردن چند عضو بر روی زمین وجود داشته باشد، این مسئله به دو صورت قابل بیان است:
نخست اینکه اگر تمام فرشتگان از تجرد تام برخوردار باشند، ایشان با تمثل کردن این کار را انجام داده باشند. چنانکه حضرت جبرئیل برخی اوقات بر برخی انسانها متمثل میشدند. وقتی ایشان بر حضرت مریم وارد شدند "فتمثل له بشرا سویا" این به چه معنایی است؟
وقتی تمثل را متوجه بشویم، میبینیم که هیچ اشکالی ندارد که فرشتگان در حال سجده متمثل شده باشند. یعنی در بدن مثالی قرار گرفته باشند.
دوم اینکه در مورد برخی یا حتی بیشتر فرشتگان، نیازی به این توجیه نیز نیست. زیرا هیچ دلیل قطعی نداریم که تمامی فرشتگان الهی از تجرد تام برخوردار باشند. بلکه بر اساس برخی روایات برخی از ایشان حداقل از تجرد ناقص و جسم مثالی برخوردارند.
بنابراین اگر این مبنا درست نباشد که تمام فرشتگان چنین ویژگی ای دارند، بنابراین آن دسته از فرشتگانی که تجرد تام ندارند یا اصولا جسمانی هستند، میتوانند به صورت جسمانی سجده کرده باشند(بدون نیاز به تمثل) و بقیه با تمثل این کار را کرده باشند.
موفق باشید.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=61087&p=975804&viewfull=1#post975804