پرسش:
چرا به حضرت فاطمه(س) كوثر گویند؟
پاسخ:
در غالب تفاسیر شیعه و سنی آمده كه سوره كوثر در مكه و بعد از وفات پسران رسول خدا نازل شد. وقتی این پسران قبل از بعثت یا بعد از بعثت از دنیا رفتند، مشركان و دشمنان پیامبر ایشان را ابتر خواندند؛ به این جهت امیدوار بودند كه دعوت رسول خدا ادامه نخواهد یافت زیرا فرزند پسر ندارد كه آن را ادامه دهد. این سوره در جواب آن‌ها نازل شد و در قبال طعنه‌ای كه می‌زدند و پیامبر را بدون دنباله می‌شمردند، خداوند آنان را بدون دنباله شمرد و اعلام كرد كه به رسول خدا "كوثر" داده شده است. تا این جا را اكثر بلكه همه مفسران سنی قبول دارند و همگی قبول دارند كه "كوثر" خیر كثیری است كه به رسول خدا داده شده است.
با مراجعه به تفسیر‌های اهل سنت می‌یابیم كه غالب مفسران سنی در مورد مصداق كوثر چند نظریه دارند:
- منظور نهری است در بهشت (این قول بیش‌تر آنان است و روایات فراوانی هم به این مضمون وارد شده است).
- منظور نبوت است.
- منظور شفاعت كبری و مقام عالی ایشان در آخرت است.
- منظور پیروان كثیر است.
- منظور عالمان فراوان امتش می‌باشد و...
غالب مفسران سنی به نسل كثیر و منشا این نسل كه حضرت زهرا است به عنوان مصداق كوثر، اشاره نكرده‌اند (البته بعضی به حضرت زهرا و ذریه‌اش به عنوان مصداق كوثر تصریح كرده‌اند، از جمله صاحب تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، نظام الدین حسن بن محمد نیشابوری از عالمان قرن هشتم، ج۶، ص۵۷۶) ولی شیعه برترین مصداق كوثر را حضرت زهرا می‌داند كه نسل كثیر پیامبر به واسطه ایشان ادامه یافته است. البته این كه حضرت زهرا و ذریه‌اش برترین مصداق كوثر هستند به این معنا نیست كه آیه شامل بقیه مصادیق کوثر نیست.
كوثر مطلق است و به هر خیر كثیری كه به رسول خدا عطا شده، از جمله نبوت و حوض كوثر و نسل زیاد و... قابل انطباق است، ولی با توجه به شأن نزول و این كه دشمن پیامبر، "ابتر" خوانده شده نشان می‌دهد كه ظاهرترین مصداق مورد نظر در این جا و در این سوره، نسل كثیر است كه منشا آن حضرت زهرا می‌باشد.
فاطمه كوثر است چون فراوانی و ماندگاری دودمان پیامبر اكرم(ص) فقط از طریق وجود با بركت فاطمه زهرا(س) در جهان تحقق یافته و خداوند نسلی بی‌نظیر و ماندگار به پیامبر اكرم(ص) عطا فرمود. این وجه مطابق با شأن نزول هم هست چه اینكه دشمنان اسلام با مرگ فرزندان پسر پیامبر اكرم(ص)، او را ابتر نامیدند، اما خداوند در آن زمان به پیامبرش تسلی داد كه كوثر نصیب او خواهد نمود و این وجه دو جهت دارد: یازده امام معصوم از فاطمه زهرا(س) و هزاران هزار نفر از فرزندان و دودمان پیامبر اكرم(ص).
فاطمه كوثر است به خاطر آنكه همه معارف و احكام دین را بوسیله او و فرزندان او فرا می‌گیرند.
پیامبر فرمود: اگر همه نیكی‌ها و خوبی‌ها و ارزش‌های عالم به صورت یك شخص در آید، آن شخص فاطمه(س) است، بلكه برتر و بزرگتر است. " ولو كان الحسن شخصا لكان فاطمه بل هی اعظم"(۱)
روایت شده: "لولاك لما خلقت الافلاك و لولا علی لما خلقتك و لولا فاطمه لما خلقتكما"(۲) بر اساس این روایت، خلقت پیامبر(ص) و ائمه با آن همه كرات و سیارت و كهكشانها و مواهب خدادی، از بركت وجودی فاطمه(س) است.
فاطمه كوثر است زیرا خیرات و بركات او در فردای قیامت هم نصیب شیعیان و دوستداران ایشان می‌شود. پیامبر خدا(ص) فرمود: ای سلمان هر كس دخترم فاطمه(س) را دوست داشته باشد در بهشت و هر كس با او دشمنی كند در جهنم است. ای سلمان محبت فاطمه(س) در صد مكان نفع می‌رساند از جمله هنگام مرگ، قبر، میزان، محشر، صراط و موقع حسابرسی.(۳)
پی نوشت‌ها:
۱.فرائد المسطین، ج۲، ص۶۸.
۲.احمد رحمانی همدانی، فاطمة بهجة قلب المصطفی، ص۹، به نقل از كشف اللئالی، صاحب بن عبدالوهاب بن العرندس.
۳.فرائد المسطین، ج۲، ص۶۷.