پرسش:
من 24 ساله هستم. در 15 سالگی به علت تنبلی کردن برای اجابت مزاج، دچار ناخودداری شدم. با وجود اینکه چند سال از آن موضوع می گذرد، یادآوری اش موجب پریشان خاطری و همچنین وسواس به وسایل آن دوره شده است. خودم را خیلی سرزنش می کنم که چرا این اتفاق افتاد. مثلا این دیدگاه را دارم که هیچ شخص سالم بزرگسالی این اتفاق برایش پیش نیامده است. کمک کنید از این حس منزجر کننده راحت بشوم.
پاسخ:
مطرح کردن موضوعی با این اهمیت نباید باعث شود احساس ناراحتی نمایید. این مشکلی است که هر فردی ممکن است به آن دچار شود. شما علت ابتلا به ناخودداری را تنبلی در اجابت مزاج عنوان کرده اید. در صورتی که این طور نیست. علّت این مسأله تنبلیِ شما نبوده است. شما در آن دوران دچار وسواس عملی بوده اید و می ترسیدید که در دستشویی نجس شوید؛ به همین خاطر دیرتر به دستشویی می رفتید و این کار را تا زمانی که واقعا مجبور می شُدید، به تأخیر می انداختید. اگر تنبل بودید، در خانه می نشستید و قید درس خواندن را می زدید. پس شما تنبل نبوده و نیستید. این مشکل از عوارضِ ابتلا به وسواس است.
اکنون به نظر می رسد دچار وسواس عملی نیستید. زیرا در مورد آن حرفی نزده اید؛ اما «افکار مزاحمی» به ذهن تان خطور می کند که شما را آزار می دهد. گفته اید:«این دیدگاه را دارم که هیچ شخص سالم بزرگسالی این اتفاق براش پیش نیومده». باید بگویم: شدیدا در اشتباه هستید. در سایت انجمن اُرولوژیِ آمریکا ذکر شده که یک چهارم تا یک سوم از مردان و زنان در ایالات متحده آمریکا از ناخودداری رنج می برند.
اگر به وسایل آن دوره از زندگی تان حساس شده اید، وسایل آن دوره را دور بریزید یا به فردی که به آنها نیاز دارد ببخشید.
برای خلاصی از شرّ افکار ناخوشایند و برگرداندنِ توجه از آنها، می توانید از شش راهکار روانشناختی استفاده کنید:
1- تمرکز بر یک شیء:
در این روش، وقتی فکر منفی به ذهنتان خطور کرد، توجه خود را بر یک شیء (مثلا یک گلدان پر از گل) متمرکز کنید و با جزئیاتِ هر چه بیشتر آن را برای خود توصیف نمایید. می توانید این سؤال ها را از خود بپرسید:«آن شیء دقیقا کجاست؟ اندازه اش چقدر است؟ چه رنگی است؟ از چه ساخته شده؟به چه دردی می خورد؟»و غیره.
2- آگاهیِ حسّی:
در این روش، باید محیط اطراف خود را به صورت یک کلّ مورد توجه قرار دهید و از همه حواسّ پنج گانه خود استفاده کنید. می توانید از خود بپرسید:«در اطرافم چه چیزهایی وجود دارد؟ در اطرافم چه می بینم؟ چه صداهایی می شنونم؟ در بدنم چه حس می کنم؟ آیا لباسم را حس می کنم؟ چه بویی به مشامم می رسد؟» و غیره.
3- تمرین های ذهنی:
تمرین هایی مانند: هفت تا هفت تا از هزار کم کردن، یادآوریِ جانورانی که نامشان با حرف خاصی شروع می شود و غیره برای برگرداندن توجه از افکار منفی مفید است.
هیچ چیز به اندازه مشغول کردن، شما را از فکرکردن به امور بی فایده دور نمی کند. هر قدر آدم توانمندی باشید و قدرت فکرکردنِ همزمان به چند موضوع داشته باشید، وقتی ذهنتان به معنای واقعی درگیر کار شود؛ نمی توانید آن مسأله بی فایده را در اولویت فکرکردن قرار دهید.
4- خاطرات و خیالپردازی های خوشایند:
می توان از خاطرات خوشایندِ گذشته (مثل خاطرات تعطیلات) و نیز خیالپردازی ها (اگر خدا بخواهد و به مشهد مقدس سفر کنم، چه کار می کنم؟) برای برگرداندن توجه از افکارِ منفی استفاده کرد.
5- وارد گروه های مفید شوید:
برای خلاصی از شرّ افکار منفی، در جمع های مفید شرکت کنید. در جمع بودن، تاثیر بسیار زیادی در فکرنکردن به یک موضوع خاص دارد. بهتر است جمعی را انتخاب کنید که در ابتدا آشنایی کمی با آنها دارید تا به صورت جدی تری وارد مسایل گروه شوید. با توجه به علاقه تان می توانید دوستان جدیدی پیدا کنید. عضویت در گروه ها و انجمن های مختلف ورزشی، ادبی، هنری و علمی می تواند بسیار مفید باشد.
6- فعالیت های جالب:
می توان از کارهایی که ذهن و جسم را به یک اندازه مشغول می کنند، برای برگرداندن توجه از افکار مزاحم استفاده کرد. مثلا می توانید جدول یا پازل حل کنید، روش حلّ مکعب روبیک یا جدول سودوکو را یاد بگیرید و تمرین نمایید. ورزش های مفید انجام دهید. ورزش کردن باعث افزایش فعالیت و نیز ارتقای انگیزه پیشرفت می شود. منظور ورزش هایی است که تحرک زیادی می طلبد. طناب زنی کنید. ورزش های هوازی انجام دهید که سوخت و ساز بدنتان را بیشتر می کند و گردش اکسیژن را افزایش می دهد.
با تمرین و ممارست در این فعالیت ها می توانید از شرّ افکار مزاحم خلاص شوید.
- توصیه می شود وقتی ناراحت می شوید، مسأله ای که ناراحتتان کرده را بنویسید. تمام احساسات منفی و نامطلوبی که آن مسأله در شما ایجاد کرده را به زبان ساده به دور از هر جمله ادبی، روی کاغذی یادداشت نمایید و بعد نوشته تان را پاره کنید یا بسوزانید. این روش به تخلیه احساساتِ منفیِ شما کمک می کند.
برای خلاصی از شرّ افکار ناخوشایند از منظر دینی می توانید به این روایت عمل نمایید:
در کتاب مفاتیح الجنان نقل شده که شخصى به حضرت امام صادق (صلوات الله و سلامه علیه) عرض كرد:
آقاجان، خيال های باطل و آروزهای طول و دراز و وهمى و وسوسه هاى فاسد، سينه مرا اذيّت و آزار مى دهد. فكرهاى پوچ و توخالى به ذهنم مى آيد كه از دين و اعتقاداتم سست مى شوم. فدايت شوم، اى پسر رسول خدا، كمكم كن، تا من از اين وسوسه هاى درونى نجات پيدا كنم .
آن حضرت فرمود:
دست روى سينه ات بكش و بگو:
« بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهَ و لاحَوْلَ وَ لاقُوَّهَ اِلاّبَاللّهِ اَللّهُمَّ امْسَحْ عَنّى ما اَحذَر».
سپس دست بر شكم بمال و سه مرتبه اين دعا را تلاوت كن .
آن شخص اين عمل را انجام داد و آن حالتِ او برطرف شد.
اگر با توصیه های بالا نتوانستید بر افکار ناخوشایند خود مسلّط شوید، «حتما» به یک روانشناس متعهد و خبره در شهر خود مراجعه نمایید و از ایشان برای حلّ مشکلتان کمک بگیرید.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=63887&p=1008644&viewfull=1#post10...